Hoe verbetert Vapour Pressure Deficit (VPD) de oogsten van wiet?

Als je binnen wiet teelt, ben je gewend om de temperatuur en luchtvochtigheid in de gaten te houden. Maar heb je al van Vapour Pressure Deficit gehoord? Dit is nauw verwant aan deze twee variabelen. En als je jezelf er een beetje in verdiept, kun je je oogsten aanzienlijk verhogen. Ontdek hieronder alles wat je weten moet.

Wat is Vapour Pressure Deficit (VPD)?

Als binnen kweken jouw ding is, weet je dat je veel controle hebt over verschillende variabelen in de omgeving. In tegenstelling tot het telen van wiet in de tuin, kun je in de kunstmatige omgeving van een kweektent allerlei factoren beheersen. Denk maar aan de temperatuur, luchtvochtigheid, lichtintensiteit, hoeveelheid water, enzovoort.

Door al deze variabelen zorgvuldig binnen het gewenste bereik te houden, kun je als teler de gezondheid van je planten bevorderen. Uiteindelijk leidt dit tot voortreffelijke oogsten. Maar als je een meer ervaren teler bent, heb je misschien gemerkt dat er een belangrijke variabele ontbreekt in de eerder genoemde factoren: VPD.

VPD, ook wel bekend als Vapour Pressure Deficit, is nog een parameter waar je mee kunt spelen om de groei van je wietplanten te verbeteren. Als je het concept goed begrijpt en toepast, kun je door met de VPD te spelen verschillende kenmerken van je teelt verbeteren, zoals de opname van voedingsstoffen en de uiteindelijke oogsten.

Je weet nu dat je de VPD zelf kunt beïnvloeden en ook welke voordelen dit biedt. Maar wat is het precies? Simpel gesteld, is het een maat voor de droogkracht van de atmosfeer binnen de teeltomgeving, die de transpiratiesnelheid van je wietplanten kan beïnvloeden.

Om precies te zijn, is VPD het verschil tussen de hoeveelheid vocht die zich momenteel in de lucht bevindt en de hoeveelheid vocht die de lucht in de kweekruimte in theorie kan bevatten. Deze twee factoren worden uitgedrukt in respectievelijk relatieve vochtigheid en verzadigde dampdruk (saturated vapour pressure - SVP). Misschien lijkt dit niet belangrijk, maar het heeft mogelijk een grote impact op de gezondheid en productiviteit van je wietplanten.

Waarom is Vapour Pressure Deficit belangrijk?

Zelfs professionele telers in grote kwekerijen vinden het lastig om VPD te beheersen. Maar als je er een beetje bewust van bent en wat moeite doet om het in de juiste richting te sturen, kunnen je planten daarvan profiteren. In de tuinbouw is er steeds meer interesse voor VPD omdat het de transpiratie van planten stimuleert of juist vermindert.

Transpiratie verwijst naar het water dat een plant via de bladeren verliest. Dit lijkt een simpel proces, maar het is erg belangrijk voor de fysiologie en gezondheid van planten. Als je graag planten teelt, of dat nu wietplanten of wortels zijn, weet je dat ze behoorlijk veel water nodig hebben. Planten nemen water op uit de aarde, maar ze houden het meeste niet vast. Sterker nog, ze verliezen ongeveer 99% door middel van transpiratie via de bladeren. Toch gaat dat water niet verloren; het helpt ze juist om in leven te blijven.

Transpiratie op het raakvlak tussen blad en atmosfeer creëert negatieve druk. De intensiteit van deze druk kan aanzienlijk variëren afhankelijk van de externe relatieve luchtvochtigheid (RV). Een hoge RV resulteert in een zwakkere negatieve druk, terwijl een lage RV deze juist verhoogt. Deze druk creëert 'trekkracht'. Hierdoor wordt water door de xyleemvaten (die water transporteren en deel uitmaken van het vasculaire systeem van planten) omhoog getrokken. Dankzij de voortdurende beweging van water door de planten blijven ze stevig rechtop staan. Daarnaast kunnen voedingsstoffen en water op deze manier vanaf de wortels tot het bladerdak verplaatst worden.

Transpiratie zorgt er dus voor dat planten overleven en goed blijven groeien, en VPD heeft een grote impact op dit fysiologische proces. Als teler kun je de VPD tot op zekere hoogte beheersen. Door met deze variabele te spelen, heb je dus ook enige invloed op de gezondheid en productiviteit van je planten. Voordat we bespreken hoe je de VPD aanpast, behandelen we eerst de voordelen ervan voor je wietplanten.

Wat is de impact van Vapour Pressure Deficit op de groei en oogsten van planten?

We duiken zo direct in de wereld van VPD grafieken en de verschillende aanpassingsmogelijkheden. Maar eerst moet je natuurlijk weten waarom het aanpassen van de Vapour Pressure Deficit belangrijk is.

Fotosynthese

Als de VPD in je kweekruimte bijzonder hoog is, zullen je planten hun huidmondjes sluiten. Dit beschermingsmechanisme voorkomt dat ze te veel kostbaar water verliezen. Ook vermindert het gevaarlijke waterdruk in het xyleem. Maar als de huidmondjes dichtklappen, zal de fotosynthese hieronder lijden^[1]. Deze kleine gaatjes op het bladoppervlak dienen tenslotte als ingang voor de kooldioxide die planten nodig hebben om suikers te maken. Verminderde fotosynthese betekent minder energie waardoor de groei en productiviteit afnemen.

Opname van voeding

Tijdens de transpiratie veroorzaakt negatieve druk een 'trekkracht' aan het bladoppervlak. Maar dit heeft weer consequenties in de wortelzone, waar het een massastroom^[2] van voedingsstoffen naar de wortels veroorzaakt. Daarom is transpiratie zo belangrijk voor het verkrijgen van voedingsstoffen. De snelheid van de transpiratie hangt interessant genoeg sterk af van de VPD. Een lage RV en hoge VPD verminderen de transpiratie, terwijl een hoge RV en lage VPD het tegenovergestelde effect hebben.

Voorkomen van ziektes

Het beheersen van Vapour Pressure Deficit draait om het regelen van de relatieve luchtvochtigheid in de kweekruimte. Indirect helpt dit op een aantal verschillende manieren om de dreiging van plantenziektes te minimaliseren. Tijdens de bloei zijn volwassen planten vatbaar voor schimmelinfecties die een hele oogst kunnen verpesten. Als je een hoge VPD, en dus een lage luchtvochtigheid, handhaaft, kan dit helpen om de kans op ziektes te verkleinen. Eerder in de groei zijn een hogere RV en lagere VPD echter beter. Dit bevordert de transpiratie en opname van voedingsstoffen, wat helpt gebreken te voorkomen die de kans op ziektes bij je planten vergroten.

De temperatuur reguleren

Temperatuur en VPD zijn nauw met elkaar verbonden en vertonen een positieve correlatie^[3]. Een hogere temperatuur gaat gepaard met een hogere VPD en dus een lagere RV. De optimale VPD voor het stadium van de groei handhaven, is mogelijk een goede manier om de temperatuur van het bladoppervlak te verlagen. Als je de VPD onder controle houdt, kun je overmatig waterverlies verminderen. Ook ga je de tekenen, symptomen en gevolgen van hittestress tegen.

De oogst optimaliseren

Als je tijdens de verschillende stadia van groei een optimale VPD behoudt, vertaalt dit zich in een superieure gezondheid, groei en ontwikkeling van je planten. Uiteraard behaal je dan ook betere oogsten. VPD is een belangrijke omgevingsvariabele die niet alleen grotere oogsten mogelijk maakt^[4], maar planten ook stimuleert om sneller te groeien. Spelen met de VPD helpt om het ware genetische potentieel van elke strain te bereiken.

Hoe bereken je de Vapour Pressure Deficit?

Om de VPD te kunnen berekenen, moet je een berekening met twee variabelen uitvoeren. Allereerst moet je de verzadigde dampdruk (SVP) bepalen. Dit is de maximale hoeveelheid water die de lucht kan bevatten, afhankelijk van de temperatuur.

Vervolgens moet je de relatieve vochtigheid van de ruimte berekenen (hoeveel vocht er op dat moment in de lucht zit). Zodra je beide waarden hebt, hoef je alleen nog het verschil tussen de twee uit te rekenen. Dit wordt uitgedrukt in kilopascal (kPa), een eenheid voor druk. De vergelijking ziet er dan als volgt uit:

VPD (kPa) = verzadigde dampdruk (kPa) − werkelijke dampdruk (kPa)

Als je deze berekening maakt, moet je overwegen dat de verzadigde dampdruk van de kweekruimte kan veranderen, afhankelijk van de temperatuur. Je kunt de temperatuur en relatieve vochtigheid meten door een hygrometer in je kweekruimte te hangen. Als je deze waardes hebt, kun je onderstaande grafiek gebruiken om eenvoudig de VPD uit te rekenen.

VPD grafiek voor wiet

Heb je met behulp van je digitale hygrometer alle gegevens verzameld? Vul de cijfers in de grafiek hieronder in om de VPD van je kweekruimte te ontdekken.

Optimale VPD voor de groei

Als je bekend bent met het telen van wiet, weet je dat planten beter reageren op bepaalde variabelen en toevoegingen in verschillende fasen van hun levenscyclus. Planten houden bijvoorbeeld van meer stikstof tijdens de vegetatieve groei, maar hebben graag meer fosfor en kalium tijdens de bloei. Op dezelfde manier hebben fotoperiode planten een langere lichtcyclus nodig om in het vegetatieve stadium te blijven. Om de bloei op te wekken, vereisen ze juist een afname in het aantal lichturen.

Zo geven je wietplanten ook de voorkeur aan een ander VPD niveau, afhankelijk van hun leeftijd en groeifase. Elke kweek begint met een stek of zaadje. Wat je ook kiest, het is het goed om te weten dat jonge planten het best gedijen bij een VPD van 0,4-0,8kPa. Deze lage VPD waarden vertegenwoordigen een hoge luchtvochtigheid die jonge planten helpt gezonde wortels te ontwikkelen. Deze omgeving beperkt de transpiratie en voorkomt dat stekken en zaailingen te veel water verliezen.

Zodra het zaailingstadium voorbij is, kun je een VPD van 0,8–1,2kPa aanhouden. Dit helpt je snel groeiende planten om een goede balans te vinden als het om transpiratie gaat. Ze hebben voldoende vocht om zich goed te ontwikkelen, zonder last te krijgen van vochtgerelateerde problemen.

Ideale VPD voor de bloei

Tijdens de bloei vereisen planten andere VPD waarden. Wanneer je de ontwikkeling van toppen waarneemt, probeer je een bereik van 1,0-1,2kPa aan te houden. Zo kan er transpiratie plaatsvinden, zonder dat de luchtvochtigheid zo hoog wordt dat het risico op schimmels toeneemt. Op die manier optimaliseer je de ontwikkeling van de toppen en voorkom je ziektes.

Halverwege en later in de bloei kun je proberen de VPD op een bereik van 1,4-1,6 kPa te krijgen. Met deze waardes help je de toppen te rijpen, terwijl je de kans op schimmels minimaliseert. Je planten zullen veel transpireren, op het randje van overmatige transpiratie, een toestand waarbij ze sterk uitdrogen. Probeer waardes hoger dan 1,6pKa dus te voorkomen.

Hoe verander je de VPD in je kweekruimte?

Je weet nu wat VPD is, hoe het je wietplanten beïnvloedt en wat de ideale waardes zijn. Maar aan deze kennis heb je natuurlijk weinig als je niet weet hoe je de VPD verandert! Hieronder laten we je enkele makkelijke manieren zien om deze variabele te beheersen.

Pas de relatieve luchtvochtigheid aan

Zoals je in bovenstaande grafiek ziet, heeft de relatieve luchtvochtigheid een grote impact op de VPD. Als je wiet teelt, heb je met veel variabelen te maken, maar de luchtvochtigheid is gelukkig eenvoudig te beheersen. Installeer een luchtbevochtiger en/of ontvochtiger in je kweekruimte, afhankelijk van je klimaat. Je kunt zaailingen en stekken in een propagator plaatsen om de luchtvochtigheid hoog te houden.

Beheers de temperatuur

Ook de temperatuur heeft een grote impact op de VPD. Het bepaalt namelijk de SVP (verzadigde dampdruk). Je kunt de temperatuur voortdurend in de gaten houden met een digitale thermo-hygrometer. Als je de temperatuur moet aanpassen, heb je een aantal simpele opties: een airco, kachel of ventilator. Met koel- en ventilatiesystemen zit je dus altijd goed!

Investeer in een VPD controller

Als je het serieus wilt aanpakken, kun je je systeem aan een controller en sensor koppelen. Zo kun je de luchtvochtigheid en temperatuur in je ruimte automatisch regelen. Je kunt losse onderdelen kopen en die aan elkaar koppelen, of je kunt specifieke VPD controllers kopen.

Zorg voor een goede ventilatie

De mate van luchtstroom die je aanhoudt, hangt af van de gewenste VPD waarde. Zorg echter tijdens alle fasen van de teelt voor enige luchtstroom met behulp van ventilatoren en afzuiging. Zo zorg je voor de toevoer van frisse lucht en voorkom je een te hoge luchtvochtigheid.

Experimenteer met verschillende strains

De omgeving speelt een grote rol bij het telen van wiet, maar dat geldt ook voor de genetica van de plant. Je zult merken dat verschillende wietplanten anders reageren op vergelijkbare VPD waardes. Sommige strains presteren misschien beter binnen een bereik dat je makkelijker kunt behouden, terwijl andere strains meer aanpassingen vereisen. Kweek een aantal van je favoriete soorten wiet en houd bij wat de impact van de VPD op je resultaten is.

Houd alles goed bij

Zorg ervoor dat je tijdens je experimenten alles noteert. Dit geldt niet alleen voor de variabelen die direct te maken hebben met de VPD, maar ook de lichtintensiteit en voeding. Als je een schema ontdekt dat werkt en met een bepaalde strain ongelooflijke resultaten oplevert, dan wil je natuurlijk wel kunnen nalezen wat je precies gedaan hebt!

Moet je je bezighouden met de VPD voor een optimale ontwikkeling van de toppen?

Ja en nee. Sorry voor het vage antwoord, maar we verklaren ons graag nader! Of je je met de VPD wilt bezighouden, hangt af van je expertise als teler. Als je nog maar enkele planten hebt gekweekt, verbeter dan eerst je basiskennis. Wacht tot je groene vingers hebt voordat je de volgende stappen zet!

Heb je wel iets meer ervaring en wil je graag experimenteren om betere resultaten te verkrijgen? Probeer dan bij je volgende projecten wat meer op de VPD te focussen. Het is geen wondermiddel, maar het kan zeker gunstig uitpakken. Laat je verrassen door iets zwaardere oogsten, heerlijk aromatische wiet en minder gevallen van stress en ziektes bij je planten. Succes!