Een handleiding over aanvullende verlichting in een tuinkas

Heb je een tweedehands kas op de kop getikt? Wat ben jij een geluksvogel! Wanneer je ervoor kiest je wiet in een tuinkas te kweken, heb je het beste van twee werelden: je benut de kracht van de zon, maar hebt wel controle over de omgeving. Bovendien kun je zelfs aanvullende verlichting gebruiken om het teeltseizoen te verlengen en het maximale uit je planten te halen. Om die reden is het belangrijk dat je meer leert over assimilatielampen en hoe je ze gebruikt. Zo kun je de gezondheid van je planten waarborgen en de opbrengst verhogen.

In dit artikel leggen we uit waarom aanvullende verlichting uitkomst biedt, zeker voor kwekers in minder gunstige klimaten.

Is aanvullende verlichting nodig in een tuinkas?

Afhankelijk van waar je woont en wat je van je kweek verwacht, heb je niet per se extra verlichting nodig. Maar als kweker geeft het je wel meer vrijheid en controle. Hieronder ontdek je waarom je een extra lichtbron voor je kasplanten kunt overwegen.

• Je kunt de vegetatieve groeifase van wietplanten verlengen

Tijdens de vegetatieve groei krijgen wietplanten hun structurele integriteit en ontwikkelen een weelderig bladerdak. Zo bereiden ze zich voor op een succesvolle bloei en een overvloedige oogst. Dit is dus een erg belangrijke fase, want zonder gezonde vegetatieve groei is een goede bloei niet mogelijk.

Met het gebruik van kas verlichting kun je je planten in deze periode een boost geven. Je voorziet ze tenslotte van extra licht, wat nodig is om langdurige vegetatieve groei te stimuleren. Dit geldt zeker wanneer de dagen korten, wat normaal gesproken de bloei opwekt bij fotoperiodieke planten. Een langere groei maakt het ook mogelijk om intensievere trainingstechnieken toe passen waarvan planten langer moeten herstellen.

• Kweek in schaduwrijke gebieden

De ongelijke verdeling van natuurlijk zonlicht is een van de grootste uitdagingen van het kweken in een kweekkas. Er kunnen dan schaduwzones ontstaan met onvoldoende licht, wat een optimale groei belemmert. Deze 'micro-omgevingen' in de gebruikte kas kunnen de ontwikkeling van planten aanzienlijk verstoren. Dit kan weer leiden tot een achterblijvende groei of, meer voor de hand liggend, minder productieve planten.

Je kunt dit onder meer oplossen door assimilatielampen te gebruiken. Zo zorg je ervoor dat het licht alle planten bereikt, ongeacht hun plek in de kas. Door het gebruik van aanvullende lichtbronnen, zoals zijverlichting en bovenverlichting, kun je lichtvariaties tegengaan en ervoor zorgen dat planten op minder belichte plekken voldoende energie ontvangen om te groeien. Deze uniformiteit garandeert dat geen enkele plant achterblijft, wat bijdraagt aan een gelijkmatige groei en een zware oogst.

Misschien nog belangrijker: als je een bewolkte zomer hebt met minder zonlicht dan verwacht, kun je een beroep doen op de verlichting in je kas en een teleurstellend resultaat voorkomen.

• Meer controle over wietplanten in de bloei

Tijdens de bloei produceren je wietplanten hun waardevolle toppen; dit is het moment waarop je resultaat ziet van je harde werk. Om de kwaliteit en sterkte van de uiteindelijke wiet te optimaliseren, is het belangrijk dat je planten dit stadium optimaal voorzien worden in hun bloeibehoeften.

Met assimilatieverlichting heb je als kweker meer controle over de bloeicyclus. Je kunt bijvoorbeeld een lichtschema aanhouden om de bloei op optimale tijdstippen op gang te brengen en te houden. Deze controle is met name gunstig voor soorten die zorgvuldig afgestelde hoeveelheden licht nodig hebben om te floreren, zoals sativa soorten die hun oorsprong in een tropisch klimaat hebben.

Door de intensiteit en duur van de belichting aan te passen, heb je invloed op de timing en het verloop van de bloei. Zo kun je de productie van cannabinoïden en terpenen in je wietplanten verbeteren, wat leidt tot smaakvollere en krachtigere toppen.

Voordelen van assimilatieverlichting in een kweekkas

De installatie van groeilicht in een tuinkas biedt een aantal voordelen die de kans op een succesvolle kweek vergroten. Hieronder zullen we er een aantal bespreken:

• Grotere oogsten

Het uiteindelijke doel van je teelt is natuurlijk een overvloedige oogst, en extra verlichting kan daarbij helpen. Door een stabiele en controleerbare lichtbron te gebruiken, heb je minder last van de onvoorspelbaarheid van de zon (die zich helaas vaak achter de wolken verschuilt). Zo genieten je kostbare wietplanten hun hele leven lang van optimale verlichting.

• Gezondere planten

Krachtige, gezonde planten leveren uiteraard een betere oogst op. Aanvullende verlichting ondersteunt niet alleen de gezondheid van planten, maar kan deze ook versterken. Dergelijke lampen stralen namelijk een lichtspectrum uit dat essentiële fysiologische processen ondersteunt.

Deze processen omvatten fotosynthese, belangrijk voor de groei en gezondheid van planten, en fotomorfogenese, een proces dat beïnvloedt hoe planten groeien en zich ontwikkelen als reactie op licht. Heb je ooit gezien hoe bladeren vanzelf naar de lichtbron reiken? Dit is fotomorfogenese. Door het lichtspectrum en de lichtintensiteit af te stemmen op de specifieke behoeften van de plant in verschillende fasen van de groei, kun je sterkere, gezondere planten kweken die beter bestand zijn tegen ongedierte, ziektes en omgevingsstress.

• Versnelde groei

Het proces tot de oogst is vaak lang en vereist anticipatie en precisie, waarbij je toch nog regelmatig voor verrassingen komt te staan! Het gebruik van kunstlicht kan de groeicyclus van wietplanten versnellen, maar slechts tot op zekere hoogte.

De oorzaak van deze snellere groei is de optimalisatie van het proces van fotosynthese. Wietplanten kunnen licht efficiënter omzetten in energie en groeien op een hogere snelheid. Mogelijk leidt dit tot een snellere vegetatieve groei en een vlotte overgang naar de bloei, waardoor je je planten eerder kunt oogsten.

We moeten hier wel vermelden dat assimilatieverlichting geen wonderen kan verrichten. Je kunt de kweektijd verkorten, maar het zal je leven niet veranderen.

• Het risico van slecht weer beperken

Het kweken in een tuinkas biedt weliswaar een gecontroleerde omgeving, maar je hebt nog steeds te maken met de uitdagingen van externe weersomstandigheden, namelijk een gebrek aan zonlicht. Met aanvullende verlichting kun je je planten beschermen tegen deze onvoorspelbare elementen. Dankzij een consistente en betrouwbare lichtbron kun je de schadelijke effecten van onvoldoende zonlicht tegengaan. Dit biedt uitkomst bij bewolking, tijdens kortere dagen in de winter of andere veranderingen in de weersomstandigheden.

Wat zijn de lichtvereisten van wietplanten?

Als je goede wiet wilt kweken, moet je een genuanceerd en gedetailleerd inzicht hebben in de lichtbehoeftes van de plant. En dan is het belangrijk dat je de volgende kernbegrippen begrijpt: het daglicht integraal (DLI - daily light integral) en fotosynthetische fotonfluxdichtheid (PPFD). Deze meetgegevens bepalen niet alleen hoe je groeilamp gebruikt, maar ook hoe je dit zo efficiënt mogelijk doet.

• Daglicht integraal (DLI)

De daglicht integraal vertegenwoordigt de totale hoeveelheid fotosynthetisch actieve straling (PAR) die een plant in de loop van een dag ontvangt, gemeten in mol fotonen per vierkante meter per dag (mol/m²/dag). Deze meeteenheid is erg belangrijk als je wilt weten wat de cumulatieve impact van licht op de groei van planten is.

DLI is geen universele parameter, want het is afhankelijk van het specifieke groeistadium van de wietplant; de vegetatieve groei vereist een ander DLI-bereik dan de bloeifase. Tijdens de vegetatieve fase hebben wietplanten bijvoorbeeld graag een hogere DLI, omdat dit een sterke bladgroei en structurele ontwikkeling bevordert. Gedurende de bloei is er uiteraard nog steeds veel licht nodig, maar kan de optimale DLI variëren om een optimale ontwikkeling van de toppen te bevorderen.

• Fotosynthetische fotonfluxdichtheid (PPFD)

PPFD meet de intensiteit van het licht, en dan met name hoeveel PAR het plantenoppervlak per seconde bereikt. Het wordt weergegeven in micromol per vierkante meter per seconde (µmol/m²/s). Deze meeteenheid geeft een beeld van de kwaliteit van het licht dat planten op een bepaald moment ontvangen. Het is erg relevant als je de effectiviteit en de plaatsing van aanvullende verlichting wilt bepalen, zoals in een tuinkas.

De juiste PPFD-waarde verzekert dat wietplanten efficiënt hun fotosynthese kunnen uitvoeren. De optimale PPFD voor wiet varieert per groeifase. Zo hebben jonge zaailingen een lagere PPFD-waarde nodig om beschadiging te voorkomen, terwijl planten in de vegetatieve groei en bloei veel hogere niveaus aankunnen en zelfs nodig hebben voor de productie van grote toppen.

Het aanpassen van de PPFD door middel van extra verlichting heeft niet alleen te maken met de intensiteit van de lichtbron, maar ook met de afstand tot het bladerdak van de plant, aangezien de lichtintensiteit afneemt met de afstand.

Hoe bereken je hoeveel aanvullend licht je wietplanten nodig hebben?

Om aanvullende verlichting correct en zonder energieverspilling te gebruiken, moet je een nauwkeurige berekening maken. Ontdek hieronder wat je moet weten.

Deze berekeningen draaien om de twee hierboven beschreven meeteenheden.

• Het schatten van de DLI voor je tuinkas

Om een schatting te maken van de DLI in je tuinkas, moet je rekening houden met zowel natuurlijk zonlicht als je kweeklampen. Gelukkig bestaan hiervoor bepaalde hulpmiddelen, zoals lichtmeters of zelfs DLI-calculators. Deze apparaten houden rekening met je geografische locatie, het ontwerp van de tuinkas en het seizoen om de bestaande DLI nauwkeurig te schatten. Maar afhankelijk van je opstelling en motivatie, kan dit wat overdreven zijn.

Je kunt ook op internet zoeken voor een schatting van je lokale DLI. Zodra je dit getal hebt, moet je uitzoeken hoeveel licht je kas doorlaat; dit is de VT-waarde en het vertelt je hoeveel van het zonlicht door de gebruikte kasmaterialen dringt en daadwerkelijk bij je planten terechtkomt. Als je rekening houdt met alle factoren, zoals het gebruikte materiaal, vuil, obstakels, enzovoort, hebben de meeste tuinkassen een VT-waarde van ongeveer 50-65%. Dit betekent dat je planten ongeveer de helft van het beschikbare licht buiten de kas ontvangen.

Als na het toepassen van de VT-waarde blijkt dat de gemeten DLI lager is dan wat je planten nodig hebben, kun je de tekorten aanvullen met zorgvuldig afgestelde kweeklampen. Op deze manier ontvangen je planten de ideale hoeveelheid licht voor een krachtige groei en ontwikkeling.

• Het berekenen van de PPFD-vereisten

Gangbare DLI-waarden voor wietplanten zijn bijvoorbeeld:

• Zaailing of stek: 15 tot 20 mol/m²/dag
• Vegetatieve groei: 20 tot 40 mol/m²/dag
• Bloei: 25 tot 50 mol/m²/dag

Om de vereiste PPFD voor wietplanten te berekenen, moet je weten welke lichtintensiteit planten nodig hebben in verschillende stadia van de levenscyclus, zoals hierboven beschreven. Door de huidige PPFD-waarde in je kweekkas voor wiet te meten en deze te vergelijken met het optimale bereik, kun je bepalen of extra verlichting nodig is. Is dit het geval, kun je de assimilatieverlichting zorgvuldig afstellen.

Eerst moet je de DLI in je kas weten. Om dit getal te krijgen, kun je een lichtmeter gebruiken. Je kunt ook een berekening maken op basis van je lokale DLI, gedeeld door de VT-waarde van je tuinkas. Laten we dit met een voorbeeld verduidelijken:

• • Jouw gebied ontvangt een DLI van 30 mol/m²/dag.
• • De VT-waarde van je tuinkas is 50%.
• • De DLI in je tuinkas is 15 mol/m²/dag.

Zoals je kunt zien, is dit voldoende voor zaailingen en stekken, maar niet voor elke andere groeifase. Dat maakt aanvulling nodig. Hiervoor moet je de DLI in je kas omrekenen naar PPFD en aangezien dit een vrij complexe formule is, kun je deze berekening het beste maken met een online calculator. Als je eenmaal weet wat de PPFD-waarde is en hoeveel er ontbreekt, kun je aanvullen met de juiste hoeveelheid groeilicht. Gelukkig staat je de PPFD-waarde op de meeste kweeklampen vermeld. Dat maakt het erg eenvoudig om de verlichting te vinden die aan je behoeften voldoet.

Aanvullende verlichting: de verschillende typen

Moderne kwekers gebruiken verschillende soorten verlichting. De belangrijkste zijn HID lampen (High Intensity Discharge), LED (Light Emitting Diodes) en CFL (Compact Fluorescent Light). Al deze typen bieden unieke voor- en nadelen.

Je kunt ze allemaal inzetten om je kas te verlichten en daarom bespreken we hieronder de kenmerken van elke type.

• High-Intensity Discharge (HID)

HID lampen zijn al lang populair in de wereld van de wietteelt. Dat is niet gek, want ze stralen een sterk licht uit en bevorderen de plantengroei. HID lampen zijn er in twee hoofdtypen: metal halide (MH), met een breed lichtspectrum dat ideaal is voor de vegetatieve fase, en hogedruk-natrium (HPS), met een warmer (meer rood) spectrum dat vaak benut wordt in de bloei.

Hoewel HID lampen een geweldige lichtpenetratie hebben, produceren ze ook veel warmte. Aan de ene kant kan dit een nadeel zijn omdat je soms koelsystemen moet installeren of je kas moet ventileren om hittestress bij de planten te voorkomen, maar aan de andere kant is het weer handig voor kweekkas verwarming. Ook verbruiken ze ook meer stroom dan de nieuwere technologieën, zoals LED kweeklampen, waardoor ze op de lange termijn minder energiezuinig zijn.

• Light-Emitting Diode (LED)

LED technologie is inmiddels favoriet onder veel hobbykwekers. Leds zijn tenslotte energiezuinig en je kunt de lichtspectra afstemmen op specifieke groeistadia van planten. Veel LED kweeklampen zijn uitgerust met speciale instellingen voor de groei en bloei.

De belangrijkste voordelen van LED kweeklampen zijn de lange levensduur, het lagere energieverbruik en de minimale warmteafgifte, waardoor je minder hoeft te koelen.

Vaak zijn de aanschafkosten van deze lampen wel hoger, maar op de lange termijn besparen ze energie en daarnaast kunnen ze mogelijk de kwaliteit van de oogst verbeteren. Daarom is het niet gek dat steeds meer wietkwekers de overstap naar LED maken.

• Compact Fluorescent Lights (CFL)

CFL groeilampen bieden een budgetvriendelijke optie voor kleinschalige projecten en zijn ideaal voor gebruik tijdens specifieke groeistadia van je planten, zoals de zaailingfase of vroege vegetatieve fase.

CFL groeilampen zijn geweldig. Ze zijn tenslotte goedkoop, veelzijdig, makkelijk te installeren en je kunt ze dicht op je planten hangen zonder risico op verbranding. Maar vergeleken met HID en LED lampen is de lichtpenetratie relatief zwak. Dat maakt ze minder effectief om grotere planten te belichten en ongeschikt om als enige lichtbron te gebruiken in de latere stadia van de groei.

Veelgemaakte fouten in assimilatieverlichting

Als je weet welke fouten andere kwekers maken bij het gebruik van assimilatieverlichting, kun je zelf betere beslissingen nemen. Zo kun je je planten effectief verlichten, wat leidt tot een zwaardere oogst van betere kwaliteit.

• Onjuiste berekeningen

Als je berekeningen onjuist zijn, kan dat leiden tot suboptimale verlichting. Het gevolg is dat je planten bijvoorbeeld niet genoeg licht ontvangen, of juist worden blootgesteld aan licht met een te hoge intensiteit.

Onderbelichting kan de groei van planten belemmeren, wat een impact heeft op de kwaliteit van je oogst. Overbelichting is daarentegen zonde van het geld en is mogelijk schadelijk voor je planten. Dat maakt een nauwkeurige berekening noodzakelijk. Zorg daarom dat je inzicht hebt in de lichtbehoeften van de plant in de verschillende stadia van haar ontwikkeling. Gebruik ook betrouwbare meetinstrumenten om de werkelijke lichtniveaus in je kweekkas te beoordelen.

• Onvoldoende dekking

De opstelling van assimilatielampen is belangrijk om een gelijkmatige verdeling van licht over het hele bladerdak van de plant te verkrijgen. Onvoldoende dekking leidt tot een ongelijkmatige groei, waarbij sommige planten wel optimaal licht ontvangen terwijl andere wegkwijnen in de schaduw.

Om dit probleem te voorkomen, moet je nadenken over je gebruikte verlichting en deze zo installeren dat het licht gelijkmatig wordt verdeeld. Houd hierbij rekening met de specifieke indeling van je kas, maar ook de hoogte en dichtheid van het bladerdak. Naarmate planten groeien en het bladerdak uitdijt, moet je de lampen regelmatig aanpassen. Zo verzeker je de beste lichtpenetratie, ook voor de lagere bladeren die mettertijd onvermijdelijk meer schaduw krijgen.

• Gebrek aan automatisering

Als je wiet kweekt, moet je de verlichting kunnen aanpassen aan de ontwikkelingsfase van je planten. Handmatig het licht beheren, is best arbeidsintensief en een foutje is zo gemaakt. Maar een inconsistente blootstelling aan licht kan een grote impact hebben op de groei en bloei van je planten.

Door lichtcycli met tijdschakelaars en programmeerbare regelsystemen te automatiseren, kun je de gezondheid van je planten aanzienlijk verbeteren. Onthoud wel dat dit extra kosten met zich meebrengt. Daarnaast is automatisering niet altijd nuttig als je aanvullende kweeklampen gebruikt om te compenseren voor onvoorspelbaar weer.

Assimilatieverlichting in de tuinkas: loont het de moeite?

Het is niet altijd nodig om assimilatieverlichting in je tuinkas te gebruiken. Toch kan het een nuttige investering zijn als je in een minder gunstig klimaat woont of wanneer je het gewicht en de kwaliteit van je oogst wilt verbeteren. Met deze handleiding op zak heb je in elk geval voldoende kennis in huis. Je weet nu veel meer over de lichtbehoeftes van je plant en hoe je de juiste apparatuur kiest om een zo groot mogelijke opbrengst te genereren.

Aanvullende verlichting moet altijd worden afgestemd op het beschikbare natuurlijke licht, dus je zult zelf moeten uitzoeken welke opstelling voor jou het beste werkt. Gelukkig heb je nu wel alle benodigde informatie bij de hand om een goed geïnformeerde beslissing te nemen. Succes!