Heeft wiet invloed op je hartgezondheid?

Over de langetermijneffecten van cannabis zijn de meningen nogal verdeeld. Het jarenlange verbod heeft veel vooruitgang in de weg gestaan voor wat betreft menselijke proeven. Ook zijn er fanatici, aan beide kanten, die de waarheid met vooroordelen verdoezelen. Sommige mensen menen bijvoorbeeld dat cannabis een gevaarlijke drug is, terwijl andere tongen beweren dat wiet niet verslavend is en nog nooit tot een fatale afloop heeft geleid. Het debat gaat de laatste tijd vooral over psychische aandoeningen, maar wat gebeurt er eigenlijk met je hart als je regelmatig een joint rookt?

De schadelijke effecten van het roken van tabak op het cardiovasculaire systeem zijn wel bekend. Maar geldt dat ook als je cannabis inhaleert? Laten we eens kijken wat wetenschappers tot nu toe hebben ontdekt.

Hoe werkt het hart?

Je hebt tijdens biologie op school vast wel het een en ander over het hart geleerd. Deze spier is ongeveer net zo groot als je vuist en zit in je ribbenkast, net naast het midden, aan de linkerkant. Deze motor van het cardiovasculaire systeem pompt honderdduizend keer per dag bloed rond en laat ongeveer vijf liter bloed door een complex systeem van slagaders, aders en haarvaten circuleren.

Het hart bestaat uit vier kamers; twee bovenste kamers (atriums) en twee onderste (ventrikels). Tussen elke kamer zitten speciale kleppen. Hiermee ontstaat een eenrichtingssysteem dat voorkomt dat bloed terugstroomt. Het hart is verbonden met diverse grote slagaders (vaten die bloed wegvoeren van het hart) en aders (vaten die bloed naar het hart terugvoeren).

Als het hart samentrekt, verlaat zuurstofarm bloed de rechter hartkamer via de longslagader. Daarna gaat het bloed naar de longen. Hier binden rode bloedcellen zich aan zuurstofmoleculen en geven ze koolstofdioxide af. Via de longaderen komen ze vervolgens in het linker atrium terecht, waarna ze in de linker ventrikel belanden. Zo pompt het hart zuurstofrijk bloed in de systemische slagaders, waar rode bloedcellen zuurstof aan alle cellen van je lichaam leveren.

Deze onmisbare transporters geven dus zuurstof aan je cellen af. Maar ze pikken ook koolstofdioxide op (een afvalproduct van de cellulaire stofwisseling). Na interactie met andere lichamelijke cellen, worden rode bloedcellen meegevoerd in de aderen en in de longen. Ze wisselen daar koolstofdioxide uit voor meer zuurstof, voordat ze weer in het hart en de systemische circulatie terechtkomen.

Elektriciteit houdt alles draaiende

Het hart pompt niet willekeurig. Net als bij andere spieren in het lichaam, bepaalt het centrale zenuwstelsel wanneer en hoe het hart samentrekt. Dit gebeurt via elektrische signalen. Het elektrische systeem van het hart reguleert echter niet alleen de hartslag, maar stuurt ook een signaal door het gehele hart, waardoor elk deel van de hartspier op de juiste manier samentrekt.

De impuls begint bij de sinusknoop, die zich in het rechter atrium bevindt. Is er weleens een hartfilmpje van je hart gemaakt? Dan heb je de elektrische impuls van het hart in de vorm van een afgedrukte grafiek gezien.

Veelvoorkomende hartaandoeningen

Een gezond hart draagt bij aan een goede algemene gezondheid. Met een optimale hartslag en normale bloeddruk functioneert je lijf namelijk zoals zou moeten en krijgen de cellen in je lichaam de juiste hoeveelheid zuurstof en voedingsstoffen. Maar je leefstijl en genetische factoren hebben ook invloed op de gezondheid van je hart. Hieronder bespreken we vier van de meest voorkomende hartaandoeningen.

• Aderverkalking

Aderverkalking, of coronaire hartziekte, is de meest voorkomende aandoening van het hart. In Nederland is de ziekte verantwoordelijk voor ongeveer 35.000 sterfgevallen^[1] per jaar. De aandoening ontstaat als de aders vernauwen vanwege een opbouw van vette stoffen (plaque). Symptomen zijn onder meer pijn op de borst, kortademigheid, flauwvallen en misselijkheid.

• Hartfalen

We spreken over hartfalen als het orgaan stijf en zwak wordt. Het hart kan het bloed dan niet meer optimaal rondpompen. Deze chronische aandoening verergert mettertijd en is niet te genezen. Hartfalen leidt volgens recente cijfers jaarlijks tot zo'n 7400 sterfgevallen^[2]. Symptomen zijn kortademigheid, vermoeidheid en opgezette benen en enkels.

• Hartaanval

Een hartaanval, ook wel 'myocardinfarct' genoemd, ontstaat wanneer de bloedstroom naar het hart wordt belemmerd. Deze belemmering in de bloedtoevoer wordt vaak door een bloedprop veroorzaakt. Dit kan leiden tot een tekort aan zuurstof en ernstige beschadiging van het hart. Soms heeft het zelfs een fatale afloop. De hoofdoorzaak van hartaanvallen is aderverkalking, waarbij stolsels kunnen ontstaan door afbreking van de vetafzettingen op de vaatwanden. De symptomen van een hartaanval zijn onder meer pijn op de borst, kortademigheid, een overweldigend gevoel van angst en pijn in de linkerarm.

• Myocarditis

Myocarditis betekent letterlijk een ontsteking van de hartspier. Elk jaar worden er wereldwijd ongeveer 1,5 miljoen gevallen^[3] ontdekt. Er zijn verschillende redenen voor het ontstaan van zo'n ontsteking, waaronder virale infecties en reacties op medicijnen. De symptomen zijn onder meer pijn op de borst, vermoeidheid en een snelle of onregelmatige hartslag.

Wat is het effect van wiet op de hartfunctie?

Je weet nu hoe het hart werkt en wat de meest voorkomende hartaandoeningen zijn. Maar wat is de invloed van wiet op de hartfunctie? In recent onderzoek is een verband tussen wietgebruik en een verhoogd risico op hartaandoeningen aangetroffen. Maar andere studies schetsen een compleet tegenovergesteld beeld. Blowen kan voor sommige gebruikers misschien gevaarlijk zijn, maar ook wordt onderzocht of cannabis hartaandoeningen juist kan helpen bestrijden.

• Wiet en het risico op hartziekten

Is het roken van wiet werkelijk slecht voor je hart? Er is wel bewijs dat suggereert dat het gebruik ervan het risico op hartaandoeningen vergroot. Wetenschappers hebben eerder aangetoond dat het roken van tabak een enorme risicofactor^[4] is. De rook van sigaretten bevat namelijk chemische stoffen die de hartfunctie aantasten. De rook van tabak verschilt natuurlijk van de rook van wiet, maar laatstgenoemde bevat alsnog veel dezelfde gifstoffen en carcinogenen^[5] waar je hart niet bepaald blij mee is!

Onderzoekers van de University of Guelph in Canada probeerden uit te vinden of blootstelling aan deze chemicaliën met een verhoogd risico op hartziekten correleerde. Aan het onderzoek deden 35 mensen mee (waarvan de helft cannabis gebruikte), in de leeftijd van 19-30. Het doel was om te bepalen in hoeverre het roken van wiet op jonge leeftijd^[6] het risico op latere hart- en vaatziekten beïnvloedde.

De onderzoekers gebruikten echografie om het hart en de slagaders van de deelnemers te onderzoeken. Bij de wietgebruikers ontdekten ze stijvere aderen en een minder goede hartfunctie; twee indicatoren van een mogelijk risico op ziekte. Desondanks zijn er meer menselijke proeven en epidemiologische observatiestudies nodig. Pas dan krijgen we een veel beter idee van hoe het roken van wiet het risico op hart- en vaatziekten beïnvloedt. Daarnaast kiezen steeds minder gebruikers voor roken en geven velen de voorkeur aan veiligere consumptiemethoden^[7].

• Wiet en de bloeddruk

Er is nog niet veel uit onderzoek naar wiet en de bloeddruk gebleken. Lopende studies proberen te ontdekken of cannabis helpt de bloeddruk te verlagen^[8] bij oudere mensen met hypertensie (hoge bloeddruk). Een hoge bloeddruk is een voorloper van hartaandoeningen. Positieve bevindingen zouden artsen dan ook kunnen helpen om bij patiënten erger te voorkomen.

Tot nu toe kunnen we echter nog niet heel positief zijn. Uit een nationale enquête, waaraan duizend mensen deelnamen, concludeerde men namelijk dat het risico op overlijden door een hoge bloeddruk hoger^[9] was bij cannabisgebruikers dan bij mensen die geen wiet gebruikten. Dit onderzoek suggereert dat tabaks- en wietrokers dezelfde gezondheidsrisico's lopen, maar er is meer onderzoek nodig om ook andere factoren mee te nemen die met de onderliggende fysiologie verband houden. Om je leraar natuurkunde te citeren: correlatie staat niet gelijk aan causaliteit.

Daarnaast lijken de verschillende verbindingen in wiet de bloeddruk op verschillende manieren te beïnvloeden. Sommige studies beweren bijvoorbeeld dat THC de hartslag en bloeddruk verhoogt^[10], terwijl andere onderzoeken aantonen dat een gematigde dosering CBD (de niet bedwelmende cannabinoïde) geen veranderingen in deze variabelen teweegbrengt. Mogelijk blokkeert het zelfs de invloed van THC als je beide verbindingen samen gebruikt.

• Wiet en hartaanvallen

Het roken van wiet verhoogt mogelijk het risico op een hartaanval bij bepaalde populaties, waaronder jongvolwassenen. Cannabisgebruik stijgt in deze leeftijdsgroep alleen maar, en er is niet veel bekend over het effect van wiet op het hart, waarop onderzoekers besloten het verband tussen wietgebruik en hartaanvallen^[11] te onderzoeken. De resultaten werden in september 2021 in het Canadian Medical Association Journal gepubliceerd.

Onder de deelnemers was het aantal hartaanvallen laag. Toch ontdekten de onderzoekers dat wietgebruikers twee keer zoveel kans op een hartaanval liepen. Het risico nam toe onder de mensen die regelmatig van wiet genoten. De meeste wietgebruikers die een hartaanval hadden gehad, rookten het. Maar ook degenen die ervoor kozen om edibles te eten of wiet te vapen, hadden hier een hogere kans op.

In Circulation werd in 2012 een studie gepubliceerd waarin men probeerde het verband tussen wietgebruik op jonge leeftijd en hartaanvallen^[12] te onderzoeken. De onderzoekers richtten zich op patiënten van 18-49 jaar met een cannabisgebruiksstoornis (Cannabis Use Disorder - CUD). Deze aandoening wordt omschreven als voortgezet gebruik van cannabis^[13] ondanks een verminderd psychisch of sociaal functioneren.

De wetenschappers verzamelden van 2007-2018 gegevens uit het National Inpatient Sample. Ze ontdekten dat 4,1% van de patiënten die door een hartaanval in het ziekenhuis werden opgenomen, met een wietverslaving kampte. Veelvoorkomende overeenkomsten tussen deze patiënten waren: een Afro-Amerikaanse afkomst, mannelijk geslacht en psychiatrische aandoening. De auteurs concludeerden dat deze resultaten verder onderzoek rechtvaardigen om een mogelijk verband tussen gebruiksstoornissen en hartaanvallen onder jongeren vast te stellen.

• Heeft wiet een wisselwerking met hartmedicatie?

Gebruik je medicijnen voor je hart en wil je ook wiet gebruiken? Overleg dan altijd eerst met je huisarts. De enzymen in de lever die medicijnen als warfarine afbreken, zijn namelijk ook verantwoordelijk voor het afbreken van THC. Als deze enzymen aan de slag moeten met de cannabinoïde, blijven er mogelijk niet genoeg over om het medicijn te verwerken.

Dit betekent dat wiet de kracht en werking van dergelijke medicijnen kan versterken. En dat kan leiden tot gevaarlijke situaties, zoals een sterke daling van de bloeddruk. CBD trekt ook de aandacht van deze belangrijke leverenzymen. Uit een casestudy uit 2018 bleek namelijk dat een patiënt die CBD gebruikte, de inname van warfarine met 30% moest verminderen^[14], omdat de cannabinoïde metabole veranderingen veroorzaakte. CBD heeft mogelijk ook een wisselwerking met amiodaron, een medicijn dat het hartritme reguleert^[15].

Waarom stijgt je hartslag als je wiet gebruikt?

Blowen kan diverse bijwerkingen hebben. Denk aan gevoelens van euforie, maar ook aan paranoia en paniek. Veel gebruikers ervaren ook een verhoogde hartslag als ze een bowl of blunt roken. De meeste mensen maken zich daar geen zorgen over, maar voor anderen kan dit verontrustend zijn. Maar waarom leidt het gebruik van wiet tot deze plotselinge, soms verontrustende, stijging van de hartslag?

Vaker wel dan niet moet je je behoorlijk inspannen om je hartslag op te voeren. Tijdens een stevige wandeling slaat je hart ongeveer 110-120 slagen per minuut (BPM), en bij het hardlopen zal je hartslag tot 150 slagen per minuut stijgen. Een van de meest voorkomende bijwerkingen van het roken van wiet^[16] is een verhoging van de hartslag met 20-100%. Als je hartslag in rust 80 keer per minuut slaat, kan dit na wietgebruik dus oplopen tot wel 160 slagen per minuut, zonder dat je van de bank hoeft te komen!

Artsen noemen dit fenomeen 'tachycardie', wat een ingewikkelde term is voor een te snelle hartslag. Onderzoekers denken dat dit komt doordat THC een bepaalde cellulaire receptor activeert, bekend als 'transient receptor potential ankyrin type 1' (afgekort 'TRPA1'). Wanneer de cannabinoïde deze receptor activeert, veroorzaakt het vasodilatatie (het ontspannen en verwijden van de bloedvaten), en vanwege het gebrek aan druk moet het hart harder werken om het bloed door het lichaam te pompen.

Een snellere hartslag na het roken van wiet komt echter vooral onder beginnende gebruikers voor. Het lichaam ontwikkelt namelijk snel een tolerantie voor wiet. Cardiovasculaire bijwerkingen als een versnelde hartslag komen dus minder vaak bij frequente gebruikers^[17] voor. Maar ook al blowen miljoenen mensen misschien zonder negatieve cardiovasculaire gevolgen, een kleine groep gebruikers met gediagnosticeerde hartproblemen kan alsnog plotseling komen te overlijden door een hartritmestoornis^[18] (abnormale hartslag) als gevolg van een te snelle stijging van de hartslag.

Het ECS en het cardiovasculaire systeem

Voor wat betreft wiet en de hartgezondheid is het gelukkig niet allemaal kommer en kwel. In lopende studies onderzoekt men namelijk ook het positieve verband tussen het endocannabinoïdesysteem (ECS) en het hart. Men wil daarbij te weten komen of cannabinoïden bij bepaalde hartklachten uitkomst kunnen bieden.

Het ECS fungeert als universele regulator van het menselijk lichaam. De receptoren, enzymen en signaalmoleculen die tot het ECS behoren, zitten in verschillende cellen door het hele lichaam, waaronder het hart- en vaatstelsel. De cannabinoïden in wiettoppen lijken opvallend veel op de door je eigen lichaam geproduceerde endocannabinoïden. Dit betekent ook dat ze zich aan dezelfde receptoren kunnen binden en het ECS kunnen beïnvloeden door enzymen af te remmen. Wetenschappers onderzoeken momenteel in hoeverre cannabinoïden het ECS kunnen reguleren, en of ze zo invloed kunnen uitoefenen op de symptomen van bepaalde aandoeningen.

Vroege preklinische data suggereren dat het ECS een belangrijke rol speelt bij het reguleren van de hartslag en de bloeddruk^[19], maar ook bij aandoeningen aan het hart- en vaatstelsel. Onderzoekers proberen nu te achterhalen of cannabinoïden ook kunnen bijdragen aan de bescherming van het hart. Men vestigt daarbij vooral veel aandacht op de ontstekingsremmende rol^[20] van CB2-receptoren.

Hoe THC en CBD het hart beïnvloeden

Wiet wordt nog altijd een 'drug' genoemd, maar dat is eigenlijk onterecht. De wietplant bevat namelijk veel verschillende actieve stoffen, waaronder ruim honderd cannabinoïden. In de meeste moderne soorten treffen we THC en CBD in grote hoeveelheden aan. Beide stoffen hebben daarbij een andere invloed op het hart en het ECS.

THC bindt zich aan de belangrijkste receptoren van het ECS, namelijk CB1 en CB2. CBD heeft daarentegen weinig affiniteit met deze receptoren en richt zich op de enzymen van het ECS, maar ook op andere receptoren in het lichaam. Omdat beide cannabinoïden zich richten op andere receptoren, hebben ze ook andere, soms zelfs tegenovergestelde effecten op het hart.

Zo zijn er studies die onderzoeken in hoeverre THC zowel de bloeddruk als de hartslag verhoogt, maar ook of CBD deze effecten kan blokkeren^[21] en de bloeddruk bij een hoge dosering kan verlagen. Desondanks is er nog niet veel bekend over de precieze effecten van THC, CBD en andere cannabinoïden. Er is maar een beperkt aantal proeven met mensen uitgevoerd, dus we kunnen nog geen definitieve conclusies trekken.

Wat betekent dit alles voor therapeutische wietgebruikers?

Tja, wat moet je met al deze info als je wiet om holistische redenen gebruikt? Wereldwijd zijn er miljoenen mensen die therapeutische cannabis gebruiken, op recept of op eigen houtje, om de klachten van talloze aandoeningen te verlichten.

Wegen de risico's voor het hart op tegen de voordelen die deze mensen ervaren? Bestaan er betere manieren om cannabis te consumeren om de gevaren te verminderen? Omdat goed onderzoek ontbreekt, kunnen we hier nog geen duidelijke antwoorden op geven. Maar je kunt wel rekening houden met het onderstaande als je de impact van wiet op je hart wilt verkleinen:

• Vermijd tabak (mocht je het nog gebruiken): veel rokers van wiet doen nog altijd een beetje tabak in hun spliffs. Als je de tabak achterwege laat, vermijd je een hoop chemicaliën die niet gezond zijn voor je hart.
• Gebruik een vaporizer: met vapen vermijd je niet zozeer de risico's van THC. Maar in vergelijking met roken, krijg je wel minder carcinogenen en giftige chemicaliën binnen.
• Kies voor edibles en olie: veel gebruikers van wiet vragen zich af of edibles minder slecht voor je hart zijn. Als je edibles of oliën gebruikt, inhaleer je immers niets, wat directe schade aan je longen voorkomt. Gevoelige mensen kunnen er echter nog steeds een hogere hartslag en/of bloeddruk door krijgen.
• Let op je gezondheid: eet gebalanceerde, onbewerkte voeding en zorg dat je voldoende beweegt met cardio- en weerstandsoefeningen. Zo houd je je hart- en vaatstelsel in de best mogelijke conditie en verklein je het risico op problemen.
• Overweeg CBD in plaats van THC: vroeg onderzoek wijst uit dat CBD mogelijk minder invloed heeft op de bloeddruk dan THC. Voor sommige wietgebruikers zijn CBD-rijke toppen of -oliën dus mogelijk geschikter.
• Blijf kalm als je je onrustig voelt: tachycardie kan best eng zijn, zeker als je high bent. Maar de situatie verergert alleen maar als je in paniek raakt. Als je de onrust voelt opkomen, zorg dan dat je op je ademhaling let. Bel een vriend, of leid jezelf af met een film totdat je je weer beter voelt.

De wietplant is ongelooflijk populair en miljoenen mensen gebruiken haar elke dag, vele jaren lang, zonder ooit hartproblemen te krijgen. Denk je echter dat je vatbaar bent voor bovengenoemde aandoeningen? Bespreek je zorgen dan met je huisarts. Er zijn op dit moment in ieder geval meer diepgaande studies nodig om een verband tussen wietgebruik en hartklachten vast te stellen, dus het ziet ernaar uit dat we eerst nog een tijdje geduld moeten hebben voordat we op dit gebied echt duidelijkheid kunnen scheppen.