Wiet en epilepsie: wat is de relatie?

Wat is de invloed van wiet bij epilepsie? Onderzoek naar de exacte mechanismen erachter is nog in volle gang. Toch verschijnt er steeds meer bewijs dat wiet, of bepaalde cannabinoïden, een significante impact kunnen hebben op de behandeling van epilepsie. Vooral CBD voor epilepsie heeft de afgelopen jaren behoorlijk wat aandacht gekregen.

Moeten we cannabis op zichzelf bedanken of de complete interacties tussen bepaalde middelen? Hoe dan ook lijkt het erop dat er een verband is tussen epilepsie en cannabis. Of beter gezegd, lijkt wiet een positieve invloed te hebben op het leven van mensen die aan epilepsie lijden.

Wat is epilepsie?

Epilepsie is een mysterieuze aandoening. In feite kun je veel verschillende hersenaandoeningen onder dezelfde noemer plaatsen. Ze leiden namelijk allemaal tot vergelijkbare symptomen: toevallen.

De aandoening komt veel voor en is uitgebreid bestudeerd. Toch zijn de oorzaken van epilepsie onbekend. 1 op de 3 epileptici heeft een naast familielid met dezelfde aandoening. Dit suggereert dat de oorsprong in je genen ligt. Toch blijkt het identificeren van het verantwoordelijke gen moeilijk. Epilepsie kan ook worden veroorzaakt door hersenbeschadiging, zoals trauma, zuurstofgebrek of beroertes.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hebben ongeveer 50 miljoen mensen wereldwijd epilepsie. Het is de vierde, meest voorkomende neurologische aandoening, na migraine, beroertes en de ziekte van Alzheimer. Over het algemeen wordt de diagnose meestal gesteld bij jongeren of bij mensen boven de 60.

Simpel gesteld, lijkt het erop dat epilepsie wordt veroorzaakt door wat het best kan worden omschreven als ongecontroleerde 'elektrische uitbarstingen' in je hersenen. Deze veroorzaken massale en willekeurige neuronale activiteit. Dit varieert van mild en zeldzaam tot massaal en veel voorkomend. Voor sommigen is epilepsie een klein onderdeel van het leven. Voor anderen domineert de ziekte elk aspect van het leven, wat leidt tot ernstige beperkingen.

Symptomen van epilepsie

Epilepsie veroorzaakt niet alleen 'stuiptrekkingen', maar heeft veel meer symptomen. In feite worden epileptische aanvallen ingedeeld in 9 verschillende categorieën, afhankelijk van hun ernst en symptomen:

Waarom komt epilepsie voor?

De oorzaken van epilepsie zijn nog onbekend. Men neemt echter aan dat de meest voorkomende oorzaak genetisch is.

Het is wel bekend dat epileptische aanvallen het gevolg lijken te zijn van uitbarstingen van elektrische activiteit in je hersenen. Normaal gesproken, verloopt de elektrische communicatie in de hersenen op een gecontroleerde manier langs vooraf bepaalde neuronale paden. Tijdens een epileptische episode lijkt deze controle echter te verdwijnen. Elektrische stimulatie verspreidt zich van het ene neuron naar het andere in een kettingreactie. Hierdoor ontstaat er een massa ongecontroleerde activiteit.

Het behandelen van epilepsie kan erg moeilijk zijn en kan zelfs het scheiden van de twee hersenhelften inhouden. Naar schatting zal 1 op de 3 mensen met epilepsie niet reageren op traditionele medicijnen.

Traditionele behandelingen

Veel voorkomende behandelingen voor epilepsie zijn:

• Anti-epileptica (AED's).
• Neuromodulatie: hierbij worden elektrische apparaten in je lichaam geplaatst die de activiteit van neuronen moduleren.
• Ketogene diëten.
• Hersenchirurgie: er zijn veel soorten operaties voor epilepsie. Meestal wordt het deel van je hersenen waar de activiteit begint geïdentificeerd en verwijderd. Soms wordt het Corpus callosum (de neuronen die de twee hersenhelften verbinden) doorgesneden. Zo wordt voorkomen dat aanvallen zich van de ene helft naar de andere verspreiden.

Wiet en epilepsie

Beweringen over het klinische potentieel van wiet zijn wijdverbreid en soms overdreven. Toch wordt wiet wel degelijk getest.

Wat epilepsie betreft, lijkt het erop dat wiet, en met name de cannabinoïde cannabidiol (CBD), het leven van mensen die resistent zijn tegen medicijnen of behandelingen kan beïnvloeden.

Volgens de Epilepsy Society^[1] geven gerandomiseerde onderzoeken aan dat THC geen anticonvulsieve effecten heeft die wenselijk zijn voor de behandeling van epilepsie. CBD wordt daarom gezien als de meest interessante cannabinoïde. Dit geldt met name voor kinderen en jongeren, vanwege de mogelijk negatieve effecten^[2] van THC op de ontwikkelende hersenen.

Dit wil echter niet zeggen dat onderzoek naar full spectrum cannabisbehandelingen zinloos is.

• Wietolie voor epilepsie bij volwassenen

Mensen over de hele wereld wenden zich tot wietolie voor epilepsie. Ze gebruiken het voor zelfmedicatie of krijgen het op recept via medische professionals. Voor sommigen worden full spectrum wietolie gebruikt, terwijl anderen voor CBD-isolaten kiezen.

Mensen die het gebruiken voor zelfmedicatie, maken wietolie waarschijnlijk zelf of kopen het zonder problemen in gezondheidswinkels. Mensen die voorgeschreven medicijnen gebruiken, krijgen vaak goedgekeurde en farmaceutisch geproduceerde oplossingen van medische kwaliteit, zoals Epidiolex. Hoewel de zuiverheid van elk product kan verschillen, is er meestal weinig verschil tussen beide. In sommige landen kan medisch voorgeschreven wietolie echter aanzienlijk meer THC kan bevatten dan in de winkel verkrijgbare producten, of juist andersom!

• De impact van cannabinoïden op medicijnen tegen epilepsie

In de meeste klinische onderzoeken waarin wiet getest wordt als een mogelijke behandeling voor epilepsie, wordt het toegediend in combinatie met traditionele medicatie. Het valt daarom nog te bezien of cannabinoïden op zichzelf anti-epileptische effecten hebben, of dat ze als een adjuvant of potentiator^[3] werken.

Er zijn meer studies nodig waar cannabis afzonderlijk wordt getest voordat we de exacte functies ervan bij de behandeling van epilepsie kunnen bepalen.

CBD en epilepsie

De populariteit van CBD is de laatste jaren enorm gestegen. Het is daarmee ook een mogelijke optie voor epilepsiepatiënten. Hiervoor zijn twee belangrijke redenen.

Ten eerste berichtten diverse media over ouders die de cannabinoïde aan hun kind met een ernstige vorm van epilepsie toedienden. Het is nog onbekend of CBD echt helpt bij dergelijke aandoeningen, maar in lopend onderzoek wordt de cannabinoïde wel in deze context getest^[4].

Afgezien van een aantal zeldzame gevallen, heeft CBD behalve slaperigheid weinig bijwerkingen. THC veroorzaakt soms echter angst of paranoia. Bij jongeren kan het de kans op psychose vergroten. Veel mensen kampen hun hele leven lang met epilepsie. Hetzelfde geldt voor de behandeling. Een niet-psychotrope behandeling zal voor velen dus de voorkeur hebben.

CBD en epilepsie bij kinderen

CBD is mogelijk ook inzetbaar bij kinderen met bepaalde vormen van therapieresistente epilepsie. De verbinding mist de psychotrope bijwerkingen van THC. Dat maakt het een niet-invasief, verslavingsvrij middel voor kinderen.

In sommige landen hebben medische instanties het gebruik van CBD voor kinderen nog niet toegestaan. Men wacht op onderzoek naar de langetermijneffecten. In andere landen krijgen goedgekeurde medicijnen met CBD langzaam voet aan de grond.

• Charlotte Figi: een casestudy

Het geval van Charlotte Figi was een monumentaal moment voor degenen die hoopten dat wiet effectief zou zijn bij de behandeling van epilepsie. Charlotte leed aan een vorm van epilepsie die bekend staat als het syndroom van Dravet. Het is bewezen dat deze therapieresistent is. Voorafgaand aan de behandeling op basis van wiet had ze ongeveer 50 aanvallen per dag.

Er moet echter worden opgemerkt dat het product dat werd gebruikt om haar te behandelen zowel THC als CBD bevatte en niet uitsluitend CBD.

Met de hulp van een therapeutische cannabisgroep uit Colorado, begon Charlottes moeder wiet toe te dienen als aanvulling op haar andere medicijnen. Verbazingwekkend genoeg, zagen ze een daling in de frequentie van haar aanvallen van 50 per dag tot 2-3 nachtelijke aanvallen per maand. Bovendien hield deze daling aan in de 20 maanden waarin ze werd geobserveerd^[5].

Na verloop van tijd werden haar andere behandelingen afgebouwd totdat ze alleen de cannabisbehandelingen gebruikte. De werkzaamheid bleef. De observaties van de onderzoekers suggereren dat een combinatie van THC en CBD mogelijk effectiever is dan elke stof afzonderlijk. Er is echter meer onderzoek nodig om dit met zekerheid te kunnen zeggen.

Dit is uiteraard een prachtig voorbeeld van de mogelijkheden van wiet bij epilepsie. Toch kunnen we individuele overwinningen niet gebruiken om te generaliseren. Gelukkig wordt er ieder jaar meer onderzoek gedaan. In de toekomst zullen we waarschijnlijk veel vooruitgang zien.

• CBD voor het syndroom van Dravet en het syndroom van Lennox-Gastaut

Het syndroom van Dravet en het syndroom van Lennox-Gastaut (LGS) zijn twee van de ernstigere vormen van epilepsie. Een onderzoek^[6] uit 2017, gepubliceerd in het Journal of Epilepsy Research, probeerde te bepalen of CBD invloed op deze aandoeningen heeft.

In deze studie werd gekeken naar drie hoogwaardige placebogecontroleerde onderzoeken met aanvullende therapie. Hierin werd gezuiverd CBD-isolaat gebruikt naast bestaande behandelingen, zoals het medicijn clobazam. Deze studie was een enorme stap voorwaarts in het CBD-onderzoek en wordt beschouwd als de basis voor toekomstige proeven met mensen, waarbij CBD ook voor dit doel wordt onderzocht.

Wat zijn de risico's van wiet voor epilepsie?

Zoals gezegd, zijn producten met cannabis niet zonder bijwerkingen. Dit geldt vooral als ze ook THC bevatten.

Bij het beoordelen van de risico's van het gebruik van cannabis bij de behandeling van epilepsie, moet rekening worden gehouden met de ernst van de epilepsie, de individuele reactie op wiet en de effectiviteit van andere behandelingen.

Sommige mensen ervaren weinig bijwerkingen van een behandeling met wiet, terwijl het de kwaliteit van leven sterk verbetert. Anderen ervaren hevige bijwerkingen met weinig tot geen positieve winst.

Je kunt de grootste risico's met betrekking tot cannabisgebruik verminderen door op CBD gebaseerde formules te gebruiken die slechts sporen van THC bevatten. Bovendien zitten er aan het innemen van een olie of een edible veel minder risico's dan wanneer je het bijvoorbeeld rookt.

• Therapeutische wiet versus Epidiolex

Epidiolex is een CBD-olie die door de staat is goedgekeurd. Het wordt geproduceerd door een farmaceutisch bedrijf. Farmaceutica ondergaan strikte processen. Het voordeel is dat je bijna zeker weet wat er in zit. Sommige vrij verkrijgbare CBD-oliën kunnen daarentegen van twijfelachtige zuiverheid zijn. Het nadeel is dat Epidiolex momenteel zwaar wordt gecontroleerd. Het is in veel landen niet verkrijgbaar.

Wil je weten of Epidiolex of therapeutische wiet beter voor je werkt? Dan moet je eerst overwegen wat beter toegankelijk is. Kun je de eerste zomaar krijgen?

Ten tweede, is het echt de meest effectieve optie? Onderzoek naar wiet is nog pril. Daarom zijn de beschikbare behandelingen misschien niet de meest effectieve.

Een veelbelovende toekomst voor cannabinoïden en epilepsie

Naarmate het onderzoek naar wiet vordert, zullen we de verschillende functies van alle verschillende cannabinoïden isoleren en identificeren. Op het moment van schrijven zijn er 113 geïdentificeerd. Vooral naar THC en CBD doet men veel onderzoek. Andere cannabinoïden komen slechts in resthoeveelheden in de wietplant voor. Daarom zijn ze erg moeilijk te isoleren. Het is dus nog altijd onduidelijk wat ze ons kunnen bieden totdat we ze kunnen benutten en hun volledige potentieel ontsluiten.