Kan wiet bij tinnitus helpen?

Tinnitus. Als je met deze aandoening kampt, weet je precies hoe irritant, of slopend, het voortdurende suizen kan zijn. De moderne wetenschap heeft een aantal strategieën ontwikkeld om de aandoening te beheersen, maar genezing is nog niet mogelijk. Ontdek hieronder wat de oorzaak is van deze kwaal, wat de bestaande behandelingen zijn en of wiet kan helpen het lawaai te stillen.

Wat is tinnitus?

Heb je weleens een plotselinge piep in je oor gehad? Bij veel mensen duren deze vreemde uitbarstingen slechts enkele seconden, waarna ze vanzelf weer verdwijnen. Dergelijk gefluit noemen we 'voorbijgaand oorsuizen' en is in het ergste geval licht irritant. Bij anderen verdwijnt het echter niet. Mensen die chronische tinnitus hebben, leven voortdurend met geluiden in hun hoofd. En velen gaan daarbij door een soort rouwproces, wetende dat ze nooit meer stilte zullen ervaren.

Tinnitus, of oorsuizen, klinkt als een bizarre, zeldzame aandoening. Maar naar schatting, kampen wel 1 miljoen Nederlanders^[1] met de kwaal. Dit enorme aantal betekent dat tinnitus een aanzienlijke uitdaging vormt voor de gezondheidszorg. Dit geldt voor de primaire behandeling, maar ook voor het beheersen van de comorbiditeit^[2], zoals een slechte levenskwaliteit, angst, depressie, slaapproblemen en gehoorverlies.

De ernst en het type tinnitus variëren per persoon. Patiënten kunnen daarbij een breed scala aan geluiden ervaren, waaronder:

• Piepen

• Sissen

• Bulderen

• Suizen

• Ruis

• Pulseren

• Klikken

• Zoemen

• Kiestonen

Oorzaak van tinnitus

Veel mensen met oorsuizen ervaren soortgelijke geluiden, maar de aandoening kent meerdere oorzaken. Over het algemeen kunnen we tinnitus onderverdelen in twee categorieën: objectief en subjectief. In het eerste geval kunnen artsen daadwerkelijk een geluid in de gehoorgang waarnemen. Bij subjectieve tinnitus zijn de geluiden echter uitsluitend hoorbaar door de persoon met de aandoening.

De exacte oorzaak van oorsuizen is echter nog altijd onbekend. Wel is met diverse theorieën getracht de onderliggende mechanismen te verklaren. Veel hiervan draaien daarbij om gehoorverlies veroorzaakt door schade aan verschillende onderdelen van het oor.

Het oor zelf bestaat uit drie hoofdonderdelen die bijdragen aan het gehoor: het buiten-, midden- en binnenoor. Het binnenoor bevat het slakkenhuis, een vloeistof bevattend orgaan dat ongeveer 15.000 kleine haarcellen herbergt, ook wel 'stereocilia' genoemd. Via geluidstrillingen kunnen deze cellen bewegen, wat een signaal doorgeeft aan de vestibulocochleaire zenuw en de hersenen.

Bij gehoorverlies kan schade aan stereocilia tot spontane signalen van intacte cellen naar het slakkenhuis leiden. Sommige mensen ervaren hierdoor oorsuizen. We hebben het hier over de discordantietheorie^[3], die het perifere zenuwstelsel als de boosdoener aanwijst.

Andere theorieën richten zich op het centrale zenuwstelsel. De auditieve-plastische^[4] theorie suggereert bijvoorbeeld dat schade aan het slakkenhuis de neurale activiteit in het centrale auditieve circuit versterkt. In deze gevallen ontstaat tinnitus in de hersenen zelf, vooral in gebieden die met het verwerken van geluiden te maken hebben.

Somatosensorische tinnitus is ook een mogelijke oorzaak van het aanhoudende gepiep. Dit model stelt dat zenuwvezels rond de kaak en nek naar het centrale auditieve systeem uitstralen. Pathologieën die rond deze anatomische plaatsen optreden, zouden daarbij tot oorsuizen kunnen leiden. Denk bijvoorbeeld aan kaakgewrichtsklachten (temporomandibulaire aandoeningen, oftewel TMD).

Al met al heeft oorsuizen waarschijnlijk talloze oorzaken, waaronder:

• Leeftijdsgerelateerd gehoorverlies
• Gehoorverlies door lawaai
• Obstructies in het middenoor
• Hoofd- en nekletsel
• TMD
• Akoestisch neuroom (een goedaardige tumor die zich op de zenuwen van het binnenoor ontwikkelt)
• Ototoxische medicijnen, waaronder bepaalde ontstekingsremmers en antibiotica
• Medische aandoeningen, zoals de ziekte van Ménière en schildklierproblemen

Huidige behandelingen voor oorsuizen

Je weet nu dat oorsuizen talloze oorzaken kan hebben en dat de aandoening varieert van licht irritant tot een ware marteling. Maar heeft de wetenschap ook antwoorden als het op een behandeling aankomt? Helaas bestaat er geen remedie. Toch werken onderzoekers wel hard aan behandelingen die zich op de intensiteit van tinnitus richten en aan therapieën die patiënten kunnen helpen ermee om te gaan. Een aantal primaire en meer experimentele behandelingen zijn:

• Farmacotherapie: in gerandomiseerde onderzoeken naar oorsuizen is slechts een handvol medicijnen^[5] effectiever gebleken dan een placebo. Dit zijn onder meer: nortriptyline, amitriptyline, alprazolam, clonazepam en oxazepam.
• Cognitieve therapie: begeleiding en cognitieve herstructurering kunnen helpen om met de psychologische impact van oorsuizen om te gaan. Deze technieken omvatten positieve beelden, aandachtscontrole en ontspanningstraining.

• Geluidstherapie: niet-intrusieve geluiden, zoals die van kabbelende beekjes, regen en watervallen, kunnen helpen de neurale activiteit van tinnitus te verminderen.
• Tinnitus-omscholingstherapie (TRT): hierbij maakt men gebruik van neuroplasticiteit in een poging patiënten te laten wennen aan het geluid van hun oorsuizen.

• Elektrische onderdrukking: bekend is dat elektrische pulsen op het slakkenhuis in sommige gevallen het oorsuizen aanzienlijk of helemaal onderdrukken.
• Melatonine: uit vroeg onderzoek blijkt dat melatonine^[6] mogelijk helpt om de hevigheid van oorsuizen te verminderen.

Kunnen cannabinoïden soelaas bieden bij oorsuizen?

Het is nu vast wel duidelijk dat er een aantal opties is als je met tinnitus kampt. Toch zijn de meeste slechts gedeeltelijk effectief en reageert niet iedereen even goed op de bestaande behandelvormen. Momenteel zijn er verschillende landen die het gebruik van wiet bij bepaalde aandoeningen legaliseren. Valt oorsuizen hier in de toekomst misschien ook onder? En is er überhaupt een relatie tussen wiet en het binnenoor?

Voordat we in het onderzoek naar cannabis en tinnitus duiken, is het zinvol om kort even het endocannabinoïde systeem (ECS) aan te stippen. Dit lichaamsbrede regelgevende netwerk houdt veel fysiologische systemen in balans. En het speelt ook een belangrijke rol in het oor en de hersenen.

Oorsuizen en het ECS

Heel simpel uitgelegd, helpt het ECS je lijf om een staat van balans te behouden. Het voorkomt daarbij dat functies minder gaan presteren of juist in overdrive gaan. Maar hoe gebeurt dit? Als netwerk voor celsignalering gebruikt het diverse receptoren, signaalmoleculen (bekend als 'endocannabinoïden') en enzymen om cellen met elkaar te laten communiceren en noodzakelijke veranderingen door te voeren.

Het blijkt dat de cannabinoïden in de wietplant, zoals THC, een soortgelijke structuur hebben als de signaalmoleculen in het ECS. Cannabinoïden kunnen dus ook de receptoren van dit systeem activeren en het op die manier beïnvloeden.

Voor oorsuizen is het relevant te weten dat componenten van het ECS ook in het oor en in gebieden van de hersenen zitten die bij de geluidsperceptie betrokken zijn. Zo zijn er aanwijzingen dat de signalering van cannabinoïden een sleutelrol speelt bij de ontwikkeling, rijping en functie van cochleaire haarcellen. In dierstudies^[7] is ontdekt dat CB1-receptoren (de receptoren waar THC en verschillende endocannabinoïden zich aan binden) aanwezig zijn in neuronen die haarcellen innerveren. In studies met muizen is men er zelfs in geslaagd het gen te verwijderen dat voor CB1-receptoren codeert, wat vervolgens invloed op het gehoor had.

Maar het ECS omvat veel meer dan slechts de CB1-receptor. Dit netwerk behelst ook de CB2-receptor en receptoren als TRPV1^[8] (een mogelijke CB3-receptor). En aangezien ze zich alle drie in het slakkenhuis bevinden, is het ook zinvol om te bepalen of van de wietplant afgeleide cannabinoïden de menselijke fysiologie in dit belangrijke sensorische lichaamsdeel kunnen beïnvloeden.

Daarnaast treffen we ook componenten van het ECS in de cochleaire kern aan. Dit gebied in de hersenstam is de eerste centrale auditieve structuur die via de gehoorzenuw input van het slakkenhuis ontvangt.

Wat zegt de wetenschap?

We weten inmiddels dat het ECS zich tevens tot het auditieve systeem uitstrekt. Maar hebben cannabinoïden ook een gunstige impact op dit netwerk voor wat oorsuizen betreft? Er zijn zeker aanwijzingen die dit het onderzoeken waard maken. Zo beschouwt men oorsuizen als gevolg van hyperactiviteit in de cochleaire kern als een vorm van sensorische epilepsie, en wetenschappers doen momenteel onderzoek naar de anti-epileptische eigenschappen van wiet^[9].

Maar helaas zijn de meeste onderzoeken nog pril. Het effect van verbindingen uit de wietplant is daarbij nog niet onderzocht met mensen die aan oorsuizen lijden. Momenteel hebben we alleen dierstudies tot onze beschikking en subjectieve gegevens van enquêtes.

In Frontiers in Neurology is bovendien een onderzoek met ratten gepubliceerd waarin men heeft ontdekt dat CB1-agonisten (moleculen die CB1-receptoren activeren) mogelijk juist oorsuizen door akoestisch trauma kunnen verergeren^[10]. In een andere dierstudie kwam naar voren dat ratten met tinnitus-gerelateerd gedrag een lagere CB1-expressie hadden in neuronen van de cochleaire kern. Dit suggereert dat de receptor een belangrijke rol speelt^[11] bij de auditieve verwerking en het oorsuizen zelf.

In studies met dieren kon men echter niet vaststellen dat cannabinoïden oorsuizen tegengaan. Bepaald onderzoek lijkt zelfs te suggereren dat cannabinoïden de aandoening verergeren. In deze studies richtte men zich echter op CB1-agonisten. Hopelijk ontdekt men in toekomstige studies ook meer over de rol van CB1-antagonisten (moleculen die receptoren blokkeren) en inverse agonisten (stoffen die de activiteit van een receptor verminderen). Bovendien is er ook onderzoek naar andere receptoren nodig, zoals CB2 en TRPV1.

Hoe zit het met studies met mensen? In 2019 is een enquête^[12] uitgevoerd waarin een verband tussen het gebruik van wiet en oorsuizen werd gelegd. In een survey uit 2010 werd echter geen statistisch significante relatie aangetoond. Daarnaast ontdekte^[13] men in 1975 dat patiënten die THC kregen vaker last van oorsuizen hadden dan de deelnemers die een placebo kregen.

Hoe zit het met CBD en oorsuizen?

De populariteit van CBD blijft maar toenemen. En dat is niet vreemd, want het is niet psychotroop en wordt over het algemeen goed verdragen. Het is ook gemakkelijk verkrijgbaar, waardoor veel mensen producten met cannabidiol gebruiken om talloze klachten te verlichten. Maar kan CBD ook helpen bij oorsuizen?

Ook hier ontbreekt het aan wetenschappelijk onderzoek. We weten wel dat CBD een andere impact op het ECS heeft dan THC; het bindt zich namelijk niet aan de CB1-receptor en werkt als een TRPV1 agonist. Maar wat betekent dit als je last van oorsuizen hebt?

Een review in Frontiers in Neurology merkt op dat men zich in lopende onderzoeken naar CBD op neuroprotectieve en ontstekingsremmende eigenschappen richt. Zodra er meer bewijs is, zou CBD zomaar een nieuw middel kunnen zijn om oorsuizen tegen te gaan^[14].

Ook angst en stress worden aangemerkt als triggers voor oorsuizen en kunnen de aandoening verergeren. En wat is nu het geval: in lopende proeven met mensen^[15] wordt CBD bij angst getest. De wetenschappers willen daarbij ontdekken hoe de stof hersengebieden beïnvloedt die hiermee te maken hebben.

Verergert of verlicht wiet oorsuizen?

Op dit moment moeten we het antwoord schuldig blijven. Het beperkte onderzoek suggereert dat CB1-agonisten, waaronder THC, bij sommige mensen oorsuizen juist verergert of veroorzaakt. Maar de wietplant is een rijke 'biofabriek' van diverse moleculen, die het ECS allemaal anders beïnvloeden.

Oorsuizen is nog altijd best wel een raadsel voor de wetenschap en gezondheidszorg, maar, misschien nog wel belangrijker, ook supervervelend voor de mensen die door deze aandoening worden gekweld. Onderzoekers werken wel hard om een remedie te vinden, maar de huidige behandelingen zijn lang niet altijd effectief.

Nu cannabis langzaam maar zeker haar weg vindt binnen de geneeskunde, zal men hopelijk ook fors gaan investeren in meer onderzoek naar de plant. Zo kunnen wetenschappers misschien eindelijk een duidelijk beeld schetsen van de rol van ECS in het gehoor en de impact van cannabinoïden op de auditieve circuits in ons lichaam.