Wiet en het prikkelbaredarmsyndroom (PDS): wat zegt onderzoek?

Veel personen die aan het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) lijden, slagen erin hun symptomen met veranderingen in hun dieet en levensstijl te bedwingen. Anderen zijn aangewezen op medicatie. Onderzoekers zijn nu bezig cannabinoïden, zoals THC, CBD en CBG, bij PDS, ontstekingen en pijn te testen. Ontdek hieronder wat onderzoek over wiet en PDS te zeggen heeft.

Wat is PDS?

PDS treft ongeveer 12% van de wereldbevolking^[1]. Dit betekent dat het de kwaliteit van leven van miljoenen mensen wereldwijd beïnvloedt en een aanzienlijke economische last voor gezondheidszorgsystemen is. De naam van deze gastro-intestinale aandoening is nogal vaag, dus wat houdt het precies in?

De diagnostische richtlijnen voor PDS (bekend als de Rome IV-criteria)^[2] stellen dat hierbij sprake moet zijn van terugkerende buikpijn die de afgelopen drie maanden minstens één dag per week werd ervaren. Pijn alleen is echter niet genoeg om een klinische diagnose te stellen. Er moet namelijk ook sprake zijn van minimaal twee van de volgende symptomen: pijn bij de ontlasting, frequentieveranderingen in de stoelgang en veranderingen in het uiterlijk van de ontlasting. PDS-klachten beginnen meestal tijdens de adolescentie op te treden. Daarnaast worden vrouwen vaker gediagnosticeerd met de aandoening dan mannen.

Maar er zijn meer symptomen dan beschreven in de diagnostische richtlijnen. Over het algemeen ervaren PDS-patiënten de volgende ongemakken:

Sommige PDS-patiënten ervaren slechts licht ongemak dat hun dagelijks leven nauwelijks beïnvloedt. Anderen kunnen echter last hebben van ernstigere symptomen die een dramatische invloed op de kwaliteit van leven hebben.

Wat veroorzaakt PDS?

De exacte oorzaak van PDS is nog altijd onbekend. Onderzoekers hebben echter verschillende mogelijke bijdragende factoren geïdentificeerd, waaronder verstoringen in het microbioom en disfunctie van het endocannabinoïdesysteem (ECS).

• Stress

Het lijkt er steeds meer op dat psychologische stress een belangrijke rol bij de ontwikkeling van PDS speelt. Onderzoek^[3] in het World Journal of Gastroenterology stelt dat "..PDS een combinatie is van een prikkelbare darm en prikkelbare hersenen". Maar wat heeft piekeren met de functie van de darm te maken? Nou, weinig processen in het lichaam gebeuren op zichzelf. Zo veroorzaakt psychologische stress biochemische kettingreacties die de neuro-endocriene immuunroutes beïnvloeden. Zowel acute als chronische stress wordt geassocieerd met veranderingen in de darmfunctie, waaronder:

• Motiliteit (de samentrekkingen van de spieren in het maag-darmkanaal)
• Gevoeligheid
• Secretie
• Permeabiliteit (hoe stoffen door de darmwand gaan)

De enorme impact van stress op PDS heeft ertoe geleid dat wetenschappers het een 'stressgevoelige stoornis' zijn gaan noemen.

• Ontstekingen, infecties en darmdysbiose: een vervelende combi

Infectieuze gastro-enteritis veroorzaakt door een bacterie, virus of parasiet zorgt voor een ontsteking van de maag en darmen. Hierbij kunnen niet alleen acute infectiesymptomen optreden, maar kan er ook langdurige schade ontstaan. Ongeveer 10% van de patiënten die deze ziekte krijgt, ontwikkelt^[4] uiteindelijk postinfectieuze PDS: degenen die de bacteriële versie krijgen, zijn het meest vatbaar.

Wetenschappers zijn op zoek gegaan naar wat er gebeurt in gevallen van infectieuze gastro-enteritis. Tot dusver hebben ze een verhoogde expressie van een type mRNA ontdekt^[5] (een transportmolecuul dat codeert voor bepaalde eiwitten in cellen), dat codeert voor interleukine-1β, een signaalmolecuul dat ontstekingen veroorzaakt.

Biopten van infectieuze PDS-patiënten hebben ook een toename van immuuncellen aangetoond die bij de adaptieve immuunrespons van de darmen betrokken zijn. Deze veranderingen dragen waarschijnlijk bij aan de systemische ontsteking die tot PDS-klachten leidt.

Onderzoeken met postinfectieuze PDS-patiënten hebben ook stoornissen in het darmmicrobioom blootgelegd. Dit omvat de biljoenen microben die in het spijsverteringsstelsel zitten^[6]. Onder optimale omstandigheden helpen deze symbiotische wezentjes ons voedsel af te breken, voedingsstoffen op te nemen en ziekteverwekkers te bestrijden. Maar hoe zien optimale omstandigheden er dan uit? Onderzoek suggereert dat een microbioom met veel verschillende bacteriën, schimmels, virussen en andere microben met een goede gezondheid wordt geassocieerd. Een verstoorde microbioom^[7] die deze diversiteit mist, een toestand die bekendstaat als 'dysbiose', worden daarentegen in verband gebracht met zwakheid, ontstekingen en neurodegeneratieve ziekten.

Bekend is dat infectieuze gastro-enteritis invloed kan hebben op de microbiële diversiteit. Zo worden in het microbioom van PDS-patiënten vaak verhoogde populaties van de darmbacteriën Bacteroides en Prevotella aangetroffen. Naarmate er op dit gebied steeds meer onderzoek wordt gedaan, wordt ook steeds duidelijker dat het microbioom^[8] een centrale rol bij de ontwikkeling van de aandoening speelt.

• Klinische endocannabinoïde-deficiëntie: een opkomende theorie

Stress, ontstekingen en darmdysbiose zijn zeker potentiële boosdoeners, maar de disfunctie van het ECS vormt ook een groot probleem als het om PDS gaat. Dit uitgebreide netwerk van receptoren, signaalmoleculen en enzymen wordt als de universele regulator van het menselijk lichaam beschouwd. Het houdt daarbij toezicht op de activiteit van het zenuwstelsel, het immuunsysteem en zelfs het skelet en de darmen. Simpel gezegd, helpt het ECS deze systemen in een staat van evenwicht te houden. Het voorkomt dat ze in overdrive gaan of te weinig hun werk doen.

Het ECS voert dit proces ook uit in de darmen, waarbij het de taak heeft de voortstuwing, secretie en ontstekingen te moduleren. Deze functies maken het endocannabinoïdesysteem een veelbelovend doelwit bij de behandeling van PDS, maar kunnen ook betekenen dat het ECS juist betrokken is bij de oorzaak van de aandoening.

Het idee van een optimale endocannabinoïdentonus suggereert dat elk individu een 'goudlokjegebied' heeft, wat de productie van endocannabinoïden betreft. Endocannabinoïden spelen de rol van boodschapper binnen het ECS. Ze werken daarbij samen met specifieke receptoren om noodzakelijke veranderingen in doelcellen te bewerkstelligen.

Een verlaging of verhoging van de endocannabinoïdentonus kan in theorie echter verstoringen veroorzaken in de systemen die door het ECS worden beheerst. Men denkt daarbij dat zowel genetische als omgevingskatalysatoren (zoals voeding, lichaamsbeweging en ziekte) de niveaus van deze signaalmoleculen kunnen beïnvloeden.

Sommige data ondersteunen deze theorie ook in de context van PDS. Bepaalde patiënten^[9] vertonen bijvoorbeeld genetische verschillen die van invloed zijn op het endocannabinoïde-metabolisme, maar ook op de niveaus van de componenten van het 'uitgebreide endocannabinoïdesysteem', OEA (oleoylethanolamine) en PEA (N-palmitoylethanolamide).

Daarbij komen het microbioom en het ECS samen in wat bekendstaat als de as van het darmmicrobiota-endocannabinoïdesysteem^[10]. Het ECS speelt een rol bij de darmbarrièrefunctie, regulatie van ontstekingen en het metabolisme. Maar er is sprake van tweerichtingsverkeer; de darmflora lijkt ook invloed uit te oefenen op het ECS, vooral middels het beheersen van de expressie van FAAH (een belangrijk ECS-enzym) en anandamide-niveaus.

Huidige behandelingen van PDS

Ondertussen blijven wetenschappers hard werken om de onderliggende oorzaken van PDS te identificeren. Patiënten hebben daarbij inmiddels toegang tot diverse behandelingen om de symptomen aan te pakken en hun kwaliteit van leven te verbeteren:

• Medicijnen

PDS-patiënten wordt geadviseerd^[11] om bepaalde medicijnen te nemen, op basis van de ernst van de symptomen. Veel van deze middelen zijn zonder recept verkrijgbaar. Voorbeelden zijn:

• Spasmolytica: alverinecitraat, mebeverinehydrochloride, pepermuntolie
• Laxeermiddelen
• Antidepressiva: gebruikt als tweedelijnsbehandeling voor buikpijn

• Dieet- en levensstijlveranderingen

Veel PDS-patiënten ervaren echter ook verbeteringen zonder medicijnen te nemen. Soms zijn aanpassingen in het dieet en de levensstijl al voldoende om de ernst van de symptomen te verminderen. Tips die vaak aan patiënten worden gegeven, zijn onder meer:

• Meer bewegen
• Stressreductie, zoals meditatie
• Een logboek bijhouden van welke voeding symptomen veroorzaakt
• Geen maaltijden overslaan
• Vermijden van te snel eten
• Vermijden van overmatig pittig en vet voedsel
• Beperking van het gebruik van alcohol, tabak en cafeïne
• Een low-FODMAP-dieet volgen ('FODMAP' staat voor fermenteerbare oligo-, di-, en monosachariden en polyolen)

• Prebiotica en probiotica

Prebiotica zijn plantaardige vezels die het microbioom in de darm voeden, terwijl probiotica levende culturen van gist en bacteriën zijn. Onderzoekers proberen uit te vinden of deze supplementen kunnen helpen om de symptomen van PDS te bestrijden. De resultaten zijn tot nu toe echter onduidelijk.

Waar sommige soorten probiotica bij bepaalde symptomen lijken te helpen, is bekend dat andere geen effect hebben of de klachten juist verergeren. Zoals wetenschapper Kevin Whelan in onderzoek^[12] hiernaar zegt: "[...] de voordelen zijn waarschijnlijk spannings- en symptoom-specifiek". Interessant is ook dat sommige probiotica controle over het ECS lijken te hebben. Zo bleek uit onderzoek uit 2007 dat toediening van de probiotische Lactobacillus acidophilus de expressie van cannabinoïdereceptoren^[13] in darmepitheelcellen verhoogde.

Wiet en PDS: onderzoek tot nu toe

Maar hoe past wiet nu precies in dit complexe plaatje? We weten dat het ECS waarschijnlijk een rol speelt bij PDS en dat cannabinoïden uit cannabis op ECS-receptoren kunnen inwerken. Maar hebben ze daarbij ook een positieve invloed op het ECS? En zijn cannabinoïden uit wiet een geschikte vervanger voor endocannabinoïden bij een verminderde endocannabinoïdentonus?

Op deze vragen hebben we simpelweg nog geen antwoord. Onderzoek naar het gebruik van wiet bij PDS is nog altijd niet overtuigend. Er zijn echter wel wat onderzoeken die laten zien hoe cannabis in specifieke gevallen werkt. Laten we daar eens naar kijken.

• THC en PDS

THC is de belangrijkste psychotrope stof in wiet en zorgt ervoor dat je high wordt. Maar dit molecuul werkt niet alleen in de hersenen: het hecht zich in het hele lichaam aan de belangrijke ECS-receptoren CB1 en CB2.

Veel onderzoek gericht op PDS maakt echter gebruik van dronabinol, een synthetische versie van THC die op dezelfde manier in het lichaam werkt.

Onderzoek in Neurogastroenterology testte dronabinol^[14] bijvoorbeeld op 36 vrijwilligers die last hadden van PDS-geassocieerde diarree. De wetenschappers verkregen verschillende resultaten, afhankelijk van de ECS-gerelateerde genen bij de individuen. Bovendien zijn er verdere studies nodig om de daadwerkelijke invloed van THC-achtige cannabinoïden te achterhalen.

Een gerandomiseerde, placebo-gecontroleerde studie uit 2007^[15] testte dronabinol op 52 gezonde menselijke vrijwilligers. De wetenschappers dienden ofwel 7,5mg van het medicijn of een placebo toe en zochten naar veranderingen in de tonus en beweeglijkheid van de dikke darm.

Een andere studie testte dronabinol op de viscerale overgevoeligheid bij PDS-patiënten. Dit leverde echter geen zinvolle resultaten op^[16]. De wetenschappers stellen dan ook dat "[...] (centraal werkende) CB-agonisten geen hulpmiddel(en) kunnen zijn om viscerale overgevoeligheid bij PDS-patiënten te verminderen".

• Kan CBD bij PDS helpen?

Maar wat zegt onderzoek dan over CBD en PDS? Omdat het geen bedwelmende effecten heeft, is deze stof waarschijnlijk geschikter voor dagelijks gebruik. Maar doet het ook iets om de symptomen van PDS daadwerkelijk tegen te gaan? Helaas is onderzoek ook op dit gebied schaars. Wetenschappers testen momenteel wel of CBD en analogen ervan bij ontstekingen kunnen helpen^[17].

Bovendien onderzoeken wetenschappers functionele manieren om de cannabinoïde aan mensen toe te dienen. Een placebo-gecontroleerde cross-over studie in Cannabis^[18] and Cannabinoid Research onderzocht bijvoorbeeld de effecten van CBD-kauwgom met 50mg CBD op de buikpijn en het algemeen welzijn van PDS-patiënten.

• CBG: potentie of niet?

CBG, of beter gezegd, CBGA, wordt als de 'moeder-cannabinoïde' in wiettoppen beschouwd. Dit cruciale molecuul dient als de chemische voorloper van diverse cannabinoïden, zoals THC, CBD en CBC. Wetenschappers testen deze chemische stof ook bij ziekten. Helaas hebben studies het nog niet bij PDS getest, maar wel met betrekking tot inflammatoire darmaandoeningen.

Hoewel PDS en inflammatoire darmaandoeningen verschillende aandoeningen zijn, is er wel sprake van wat overlap. Beide veroorzaken namelijk buikpijn, diarree, constipatie en een opgeblazen gevoel, en bij beide aandoeningen spelen ontstekingen een rol. Onderzoek in Biochemical Pharmacology diende CBG^[19] toe aan muizen met colitis (een inflammatoire darmaandoening) en zocht naar veranderingen in ontstekingsmarkers. Het interessante is ook dat ze hebben ontdekt dat de cannabinoïde mogelijk CB2-receptoren van het ECS activeert.

• Hoe zit het met CBC?

Heb je weleens van CBC gehoord? Dit niet-psychotrope stofje uit wiet, ook bekend als 'cannabichromeen', richt zich op CB2-receptoren en zogeheten 'transient receptor potential'-kanalen (TRP-kanalen). Aangezien deze betrokken zijn bij ontstekingen, testten onderzoekers nu met muizen of CBC op door ontstekingen veroorzaakte hypermotiliteit (buitensporig snelle beweging in het maag-darmkanaal) invloed heeft. Meer onderzoek, en dan vooral met mensen, is echter nodig om te achterhalen of PDS-patiënten ook baat kunnen hebben bij CBC.

Wiet en PDS: nog maar weinig bekend

Ondanks de hierboven genoemde onderzoeken, begrijpen we nog niet helemaal hoe cannabinoïden de symptomen van PDS kunnen beïnvloeden en hoe ze als geheel in het lichaam werken. Bovendien hebben veel volksgezondheidsautoriteiten het gebruik van cannabinoïden voor de behandeling van de aandoening nog niet goedgekeurd.

Tot nu toe weten we wel dat het ECS een fundamentele rol speelt bij onze fysiologie en dat cannabinoïden met dit systeem samenwerken. Er zijn echter meer goede klinische onderzoeken nodig om te achterhalen of deze moleculen bij PDS kunnen helpen en of ze in de toekomst een geschikte behandeloptie voor patiënten kunnen vormen.

Medische DisclaimerDe informatie die wij vermelden, als referentie gebruiken of waarnaar op deze website doorverwezen wordt, is enkel en alleen bedoeld voor algemene educatieve doeleinden. We verschaffen geen medisch of juridisch advies.

Royal Queen Seeds stimuleert, verdedigt of promoot het gebruik van legale of illegale drugs absoluut niet. Royal Queen Seeds kan niet verantwoordelijk worden gehouden voor materiaal of pagina's waarnaar wij op onze website verwijzen, en die het gebruik van legale of illegale drugs, of illegale activiteiten stimuleren, verdedigen of promoten. Raadpleeg altijd een specialist of je huisarts voordat je de producten/methoden die vermeld worden, of waarnaar op deze website verwezen wordt, gebruikt.