De relatie tussen wietgebruik en huiselijk geweld

Het stereotype van wietgebruikers is dat ze relaxt en ongevaarlijk zijn. Dit klopt vaak ook wel. Voor de meesten is het idee dat er een verband bestaat tussen wietgebruik en huiselijk geweld of partnergeweld onvoorstelbaar, schokkend en triest.

In dit artikel duiken we in een aantal studies die onderzoeken of er een verband is tussen wiet en partnergeweld en zo ja, wat dat verband kan zijn.

Drugsgebruik en partnergeweld

Het is al langer bekend dat drugsmisbruik een belangrijke risicofactor is bij het voorspellen van partnergeweld.

Twee goede voorbeelden zijn de studies van Stuart et al.^[1] en Smith et al.^[2] Deze onderzoeken demonstreren de sterke, positieve correlatie tussen alcohol- of drugsgebruik en huiselijk geweld in relaties. De conclusies zijn meestal somber. Dit wijst erop dat het gebruik van bepaalde drugs waarschijnlijk van invloed is op de daders en slachtoffers van partnergeweld.

Het onderzoek van Smith et al. belicht al dat verschillende drugs en bepaalde combinaties van drugs, waarschijnlijk leiden tot diverse uitkomsten. Alcohol en cocaïne worden het meest waarschijnlijk geassocieerd met het plegen van partnergeweld. Wiet en opiaten worden meestal geassocieerd met een gebruiker die het slachtoffer is van partnergeweld.

In een andere studie, door Kraanen et al.,^[3] zijn de bevindingen vergelijkbaar. Het onderzoeksteam bestudeerde of drugsgebruik het voorkomen van partnergeweld onder koppels kon voorspellen. Uiteindelijk kwamen ze tot de conclusie dit het geval was. Bij mannen ontdekten ze dat het gelijktijdig gebruik van alcohol en wiet voorspelbaar was voor partnergeweld en/of slachtofferschap. Bij vrouwen waren alcohol- en cocaïnegebruik de sterkste voorspellers. Het opeenhopen van daderschap en slachtofferschap is niet handig. Het is lastig te bepalen welke rol de stoffen daadwerkelijk spelen.

Het staat buiten kijf dat er een correlatie bestaat tussen middelengebruik en partnergeweld. Toch kunnen we niet simpelweg stellen dat het gebruik van stoffen de kans op partnergeweld verhoogt. Het lijkt echter wel waarschijnlijk dat gebruikers betrokken zijn in een relatie waar partnergeweld voorkomt.

Wietgebruik en partnergeweld: is er reden tot bezorgdheid?

Maar welke rol speelt wiet bij het ontstaan van partnergeweld? Voordat we verder gaan, moeten we opmerken dat het vrij lastig is om een definitieve conclusie te trekken. Het is nog moeilijker om te beoordelen of het gebruik van wiet (of andere stoffen) een oorzakelijke rol speelt bij het plegen/slachtofferen van partnergeweld, of dat het een symptoom is van iets anders.

Studies die een positieve correlatie aantonen

Er zijn een aantal onderzoeken die een positieve correlatie aantonen tussen wietgebruik en geweld tussen partners. 

• Shorey et al.

Een onderzoek door Shorey et al.,^[4] gepubliceerd in 2018, vond een positieve relatie tussen wietgebruik en huiselijk geweld.

De meta-studie analyseerde gegevens van 14 eerdere onderzoeken. Men wilde weten of er significant verband was tussen wiet en huiselijk geweld. Vervolgens voerde het team hun eigen onderzoek uit, rekening houdend met andere factoren, zoals alcoholmisbruik en antisociale gedragsstoornissen.

In lijn met de bevindingen van Low et al.^[5] kwam men tot de conclusie dat het risico op het plegen van partnergeweld groter was bij mannen die alcohol en wiet gebruikten, vergeleken met mannen die uitsluitend alcohol gebruikten. Hoewel dit wiet op zichzelf niet volledig als een risicofactor isoleert, geeft het wel aan dat het in combinatie met alcohol de kans op partnergeweld verhoogt.

Het is de moeite van het vermelden waard dat de onderzoekers zich voor hun eigen studie alleen richtten op mannen die eerder waren vervolgd voor het plegen van huiselijk geweld. Deze steekproef roept duidelijke methodologische problemen op vanwege het ontbreken van een controlegroep. Door te concentreren op personen die al partnergeweld hadden gepleegd, vertelt dit onderzoek ons meer over de relatie tussen wiet en partnergeweld bij veelplegers. Hierdoor wordt het lastig om tot een consensus te komen.

• Cunradi et al.

Een onderzoek uit 2015 door Cunradi et al.^[6] toont soortgelijke bevindingen aan. Het doel van deze studie was het ontdekken van de impact van zowel overeenkomend als afwijkend drugsgebruik. Hoe verandert de dynamiek met betrekking tot partnergeweld als de ene partner wel gebruikt en de andere niet?

Ook hier waren de conclusies vrij somber. Het bleek dat in man-vrouw relaties waar alleen de vrouw alcohol drinkt, partnergeweld naar vrouwen vaker voorkwam. Onder koppels waar beide partners wiet gebruikten, liepen vrouwen ook een hoger risico op partnergeweld. Bij koppels waarbij alleen de man wiet gebruikte, had de man een hogere kans op het ervaren van geweld.

Een belangrijk probleem bij het trekken van conclusies uit deze studie, is dat elk koppel uit de steekproef in de staat Californië woonde. Californië is groot, maar de demografische gegevens zijn waarschijnlijk niet toe te passen op de rest van de wereld. Desondanks zijn de bevindingen interessant en de duiding van de relatie tussen overeenkomend/tegenstrijdig drugsgebruik en huiselijk geweld op zijn minst verhelderend.

Studies die een negatieve correlatie aantone

Tot nu toe hebben we ons gericht op onderzoeken die suggereren dat wiet een rol speelt bij het vergroten van de kans op huiselijk geweld. Maar er is ook bewijs dat het tegendeel suggereert.

• Smith et al.

Een studie uit 2015, opnieuw door Smith et al.,^[7] is misschien wel de belangrijkste studie die de indruk wekt dat er in feite geen verband is tussen wiet en huiselijk geweld.

Er werden 634 koppels beoordeeld gedurende een periode van 9 jaar. Men wilde ontdekken of wietgebruik de kans op daderschap/slachtofferschap van partnergeweld verhoogde of verminderde. Er werd bovendien ook gevraagd naar het voorkomen van partnergeweld voorafgaand aan het huwelijk.

Over het algemeen vond de studie een aanzienlijk negatief verband tussen gelijktijdig wietgebruik en huiselijk geweld. Het enige geval waarin wietgebruik in verband werd gebracht met een grotere kans op geweld, was bij koppels waar alleen de vrouw het gebruikte en waarbij de vrouw in het jaar voorafgaand aan het huwelijk gewelddadig was. Buiten deze context bleek wiet de kans op geweld niet te vergroten.

Het is misschien niet verwonderlijk dat geweldpercentages het laagst waren onder koppels waarbij beide partners wiet gebruikten.

Het onderzoek probeerde ook andere factoren te verklaren, hoewel dit geen eenvoudige opgave is. Factoren zoals antisociale gedragsstoornissen werden geanalyseerd. Dit is moeilijk omdat niet alle mensen met deze stoornissen een daadwerkelijke diagnose hebben.

De onderzoekers geven zelf aan dat er enkele beperkingen aan deze studie zitten. Het belangrijkste probleem is dat het beschouwen van wietgebruik als een eenduidige maatstaf niet het hele verhaal vertelt. Als er bijvoorbeeld een oorzakelijke factor is, kan dit de high zelf zijn, de effecten van structureel gebruik of ontwenningsverschijnselen na het stoppen. Het toont maar weer eens aan dat je uitsluitend wat algemene conclusies kunt trekken. Toch is het veel moeilijker om te bepalen welke factoren daadwerkelijk een rol spelen.

De onderzoekers probeerden rekening te houden met antisociale gedragsstoornissen. Toch lijkt het zo te zijn dat er niet is gelet op ander alcohol- en drugsgebruik. Dit betekent dat we een zeer beperkt beeld krijgen van een veel groter plaatje.

Conclusie: welke rol speelt wiet bij huiselijk geweld?

Onderzoeken naar het verband tussen wietgebruik en partnergeweld zijn schaars. Het is duidelijk dat er nauwelijks studies zijn waarin men zich specifiek richt op wietgebruik. Zelfs waar dit wel gebeurde, hadden onderzoekers vaak moeite om het gebruik van wiet te isoleren van andere factoren.

We weten allemaal echter dat wiet vaak samen met andere drugs wordt gebruikt, ook door veel mensen die aan psychische aandoeningen lijden. Hierdoor is het bijna onmogelijk om wietgebruik afzonderlijk te beoordelen. Dat maakt de onderzoeken tot dusver nauwelijks verhelderend.

Laten we voor nu erkennen dat partnergeweld vaker voorkomt bij mensen die wiet naast andere drugs gebruiken en bij mensen die aan een psychische aandoening lijden. Zo kunnen we een iets beter beeld krijgen van de ingewikkelde interacties tussen drugsmisbruik, psychische aandoeningen en huiselijk geweld.