Hoe wiet de hersenen beïnvloedt

Is wiet slecht voor je hersenen? Welk deel van je brein wordt erdoor beïnvloed? Als je je ooit hebt afgevraagd welke invloed wiet heeft op je hersenen, lees dan vooral verder. In dit artikel bekijken we namelijk hoe cannabinoïden dit cognitieve orgaan beïnvloeden. We laten je daarbij de potentiële voordelen én mogelijke gevaren zien.

Hoe beïnvloedt wiet je hersenen?

Wiet bevat honderden verschillende bioactieve stoffen, waaronder cannabinoïden als THC en CBD, maar ook terpenen en flavonoïden. Ons brein bevat 180 verschillende gebieden^[1], verschillende celtypen (waaronder 100 miljard neuronen), meer dan 40 neurotransmitters en talloze receptoren. Zoals je je dus wel kunt voorstellen, is de relatie tussen deze plant en onze biologische computer uiterst complex. Door de vooruitgang in de plantkunde, neurowetenschap en fysiologie hebben wetenschappers echter wel meer, zij het vroeg, inzicht gekregen in hoe wiet je hersenen beïnvloedt!

De hersenfunctie in het kort

Je hersenen zijn het belangrijkste orgaan in je lichaam (hoewel je het ook niet lang zonder hart of longen zou volhouden). De reductionisten onder ons zien het brein misschien als niets meer dan een klomp vet met elektrische signalen en haarvaten. Wetenschappers hebben de hersenen echter het 'meest complexe'^[2] genoemd dat we in het universum hebben ontdekt. Uiteindelijk controleren en reguleren de hersens alles wat er in je lichaam gebeurt, waaronder je:

• gedachten en geheugen;
• emoties;
• tast, zicht, gehoor, smaak en reuk;
• ademhaling;
• en temperatuur.

Een inleiding tot het endocannabinoïdesysteem (ECS)

Om te begrijpen hoe wiet je hersenen beïnvloedt, is het belangrijk om te weten wat het endocannabinoïdesysteem, afgekort ECS, is. Dit netwerk staat bekend als de 'universele regulator' van het menselijk lichaam. Het komt dan ook overal in je lichaam voor, van het centrale zenuwstelsel en het spijsverteringsstelsel tot het skelet en de huid. Het ECS helpt om al deze systemen soepel te laten werken door ze binnen de juiste 'zone' te houden - ook wel 'homeostase' genoemd. Het ECS bestaat uit drie onderdelen:

• Endocannabinoïden: deze signaalmoleculen worden in celmembranen aangemaakt en binden zich aan receptoren op en in cellen. De belangrijkste zijn anandamide en 2-AG.
• Cannabinoïdereceptoren: deze eiwitten bevinden zich op celmembranen en organellen (speciale structuren in cellen). Bij activering veroorzaken of remmen ze chemische reacties in doelcellen.
• Enzymen: deze eiwitten zijn onder te verdelen in twee categorieën: 'anabool' en 'katabool'. Anabole enzymen maken endocannabinoïden van voorlopers aan. Katabole enzymen breken ze daarentegen af nadat ze hun rol hebben vervuld.

In de hersenen helpt het ECS homeostase te behouden door de stroom van neurotransmitters te regelen. In tegenstelling tot serotonine, dopamine, acetylcholine en veel andere neurochemicaliën die antegrade bewegen (van een presynaptische naar een postsynaptische neuron), kunnen endocannabinoïden beide kanten op bewegen. Door achterwaarts door de synaptische spleet te gaan, kunnen ze de afgifte van neurotransmitters uit presynaptische neuronen moduleren.

Farmacodynamiek: hoe cannabinoïden door je lichaam bewegen

Cannabinoïden als THC en CBD hebben op verschillende manieren effect. Ze binden zich aan cannabinoïdereceptoren, serotoninereceptoren en receptoren die deel uitmaken van het 'uitgebreide ECS'. Dit is een groter netwerk dat bekendstaat als het 'endocannabinoïdoom'. Hoe cannabinoïden deze receptoren bereiken, hangt echter af van hoe ze het lichaam binnenkomen. De belangrijkste gebruiksmethoden zijn:

• Inademen: bij roken en vapen komen cannabinoïden in je longen terecht, waar ze via longblaasjes in de bloedbaan diffunderen. Vervolgens worden ze naar je hersenen getransporteerd en passeren ze de bloed-hersenbarrière. Eenmaal binnen, binden ze zich aan cannabinoïdereceptoren op neuronen en andere celtypen in je hersenen. THC activeert met name de CB1-receptoren, waardoor we ons high voelen.
• Oraal: edibles gaan eerst door de maag en lever. Dit proces zet THC om in een metaboliet genaamd '11-hydroxy-THC'. Na verwerking komt dit molecuul in de bloedbaan terecht en passeert het de bloed-hersenbarrière. De metaboliet interageert met ECS-receptoren op een manier die een nog krachtiger psychoactief effect opwekt dan THC.
• Sublinguaal: bij deze gebruiksmethode wordt een extract of olie onder de tong gedruppeld. Cannabinoïden diffunderen hierdoor in het capillaire bed in je mond en komen onmiddellijk in de bloedbaan terecht.
• Topicals: toepassing van cannabinoïden op je huid activeert ECS-receptoren in je grootste orgaan. Olie, lotion, crème en balsem hebben alleen plaatselijk invloed op het ECS. Transdermale pleisters leveren cannabinoïden echter dieper af en geven ze toegang tot je bloedbaan.

Wiet: veel meer dan alleen THC

Als de belangrijkste psychoactieve stof in wiet krijgt THC veel aandacht. Dit molecuul behoort echter tot een familie van meer dan honderd van cannabis afgeleide cannabinoïden. Bovendien zitten er naast deze verbindingen nog honderden andere bioactieve secundaire metabolieten in wiet.

Hiervan staan terpenen aan de basis van het specifieke aroma en de smaak van een plant. Deze chemicaliën hebben ook een wisselwerking met het ECS. Vroeg onderzoek suggereert daarbij dat ze kunnen samenwerken met en de effecten van cannabinoïden kunnen versterken middels een fenomeen dat bekendstaat als het 'entourage effect'.

De mogelijke toepassingen van wiet voor de hersenen

Lopende onderzoeken proberen te bepalen of wiet een positief of nadelig effect heeft op het menselijk brein wat de stemming, cognitieve functie en geestesziektes betreft. Veel van deze studies richten zich op neurologische symptomen en ziekten. Hieronder lees je wat het onderzoek tot nu toe zegt over de effecten van wiet op epilepsie, pijn, veroudering en andere aandoeningen. Belangrijk om te vermelden is dat deze lijst verre van volledig is!

1. Epilepsie

Epileptische aanvallen worden veroorzaakt door een plotselinge elektrische activiteit in de hersenen.

CBD heeft de afgelopen tien jaar meermaals de krantenkoppen gehaald, omdat er verhalen naar voren kwamen van ouders die de cannabinoïde toedienden aan hun kind met therapieresistente epilepsie.

In grootschalige menselijke proeven worden ook de effecten van CBD (vooral het op cannabis gebaseerde geneesmiddel Epidiolex) op kinderen met zeldzame vormen van epilepsie, zoals het syndroom van Dravet en het syndroom van Lennox-Gastaut, getest.

2. Hersenschudding

Een hersenschudding is een vorm van traumatisch hersenletsel. Het wordt vaak veroorzaakt door een stoot tegen of val op je hoofd. Hersenschuddingen komen regelmatig voor bij atleten die aan contactsporten doen, maar kunnen iedereen overkomen, bijvoorbeeld in het geval van een auto-ongeluk. Ze variëren daarbij in ernst. Lichte hersenschuddingen brengen geen bewustzijnsverlies met zich mee en veroorzaken lichte symptomen die binnen vijftien minuten weer verdwijnen. Ernstige hersenschuddingen veroorzaken daarentegen bewustzijnsverlies en kunnen levensbedreigend zijn.

Wetenschappers zijn momenteel op zoek naar manieren om de schade die gepaard gaat met hersenschuddingen te minimaliseren om de hersengezondheid van atleten (en anderen) te beschermen. Vroege studies^[3] onderzoeken bijvoorbeeld of cannabisgebruik kort na een hersenschudding kan helpen om de symptoomlast te verminderen. Andere bevindingen suggereren dat het ECS de pijnrespons na een hersenschudding beïnvloedt^[4].

3. Trek

Veel wietgebruikers zijn wel bekend met de munchies — een toename van de eetlust veroorzaakt door THC. Cellen in je hypothalamus zijn verantwoordelijk voor het beheersen van je trek en het ECS speelt ook een rol bij je eetgedrag^[5]. Waar te veel eten tot verschillende gezondheidsklachten kan leiden, kan bij bepaalde aandoeningen, zoals kanker, en kankerbehandelingen, juist een slechte eetlust optreden. Wetenschappers testen momenteel het potentieel van THC^[6] als eetlustopwekkend middel bij mensen met kanker en andere gezondheidsproblemen die het eetgedrag beïnvloeden.

4. Stemming en angst

Het ECS strekt zich ook uit tot het limbische systeem, een hersenengebied dat betrokken is bij gedrag en emotie, en helpt zo bij het reguleren van emoties, de stemming en stress. Met dat in gedachten wordt momenteel de invloed van CBD op angst onderzocht. Wetenschappers hebben de cannabinoïde tot nu toe getest bij gegeneraliseerde sociale angststoornis^[7], en geprobeerd vast te stellen of het de bloedtoevoer naar hersengebieden^[8] die betrokken zijn bij angst, verandert.

5. Pijn

Chronische pijn komt voor bij ongeveer één op de 3 tot 5 mensen^[9]. Talrijke aandoeningen kunnen het veroorzaken, waaronder vormen van artritis, fibromyalgie, kanker, multiple sclerose en maagzweren. Het ECS speelt een belangrijke rol bij pijnsignalering^[10], en diverse lopende onderzoeken^[11] testen wiet in verschillende pijnmodellen.

6. Veroudering

Leeftijd verhoogt het risico op het ontwikkelen van neurologische aandoeningen. Daarnaast resulteert normale veroudering ook in een lagere cognitieve verwerkingssnelheid en een verminderd vermogen om te multitasken. Onderzoek toont aan dat het ECS een belangrijke rol^[12] speelt bij hersenveroudering, met name in de hippocampus. Dit is het hersengebied dat verantwoordelijk is voor het leren en geheugen, en dat kwetsbaar voor neurodegeneratie is. Wetenschappers onderzoeken nu de interactie^[13] tussen wiet en veroudering, in de hoop zowel de potentiële positieve als negatieve impact ervan vast te stellen.

7. Ziekte van Alzheimer

Is er een link tussen wiet en Alzheimer? De ziekte van Alzheimer heeft invloed op het geheugen en de cognitieve functie doordat eiwitten zich rond hersencellen beginnen op te bouwen. Uiteindelijk vernietigt de ziekte de hersenen in dusdanige mate dat het dodelijk wordt. Wetenschappers onderzoeken nu of THC bij de ziekte van Alzheimer uitkomst biedt. Zo is al gekeken^[14] of de cannabinoïde het vermogen heeft om de opbouw van bèta-amyloïde eiwitten te verminderen.

8. Ziekte van Parkinson

Wetenschappers testen cannabinoïden ook bij verschillende symptomen van de ziekte van Parkinson, waaronder motorische klachten^[15]. Cannabinoïden hebben de belangstelling gewekt als potentiële therapeutische middelen bij deze ziekte, omdat het ECS ook in de basale ganglia voorkomt. Dit is een hersengebied dat verantwoordelijk is voor motorische controle.

Wat doet wiet eigenlijk met je hersenen?

We hebben nu deels het potentieel van wiet bij hersengerelateerde problemen bekeken, maar wat zijn de onderliggende mechanismen? Hieronder gaan we dieper in op de receptoren en neurochemicaliën waarmee stoffen uit wiet interageren.

De negatieve effecten van wiet op de hersengezondheid

We hebben enkele mogelijke voordelen van wiet voor de hersenen en de mechanismen hierachter besproken, maar hoe zit het met de nadelen? Hieronder lees je wat de schadelijke effecten van de plant kunnen zijn.

Cannabis gebruiksstoornis

Voorstanders van wiet zullen je vertellen dat cannabis niet verslavend is. Ongeveer 30% van de mensen die wiet gebruiken, ontwikkelt echter een cannabis gebruiksstoornis^[20] (CGS). De belangrijkste symptomen hiervan zijn:

• Verlangen naar wiet
• Niet kunnen stoppen met wiet
• Voortdurend gebruik ondanks verslechterende persoonlijke relaties
• Meer wiet nodig hebben om dezelfde effecten te ervaren

CGS kan ontstaan door de manier waarop THC het beloningscentrum van je hersenen beïnvloedt. De gewenste sensaties van high zijn, motiveren de hersenen om THC te blijven gebruiken. Het positieve gevoel dat gepaard gaat met high worden, neemt echter geleidelijk af, doordat langdurige blootstelling aan THC het dopaminegehalte verlaagt en de expressie van de CB1 receptor vermindert.

Psychose en schizofrenie

Er wordt ook onderzoek gedaan naar het verband tussen wiet en psychose en schizofrenie onder risicopopulaties. Hierbij wordt tevens gekeken of THC symptomen verergert bij mensen die hier al mee gediagnosticeerd zijn. Neuroimaging^[21] heeft daarnaast aangetoond dat blootstelling aan THC tijdens de adolescentie een nadelig effect op de hersenmorfologie kan hebben.

Geheugenstoornis

Als je weleens wiet hebt gerookt, heb je waarschijnlijk ook weleens last gehad van geheugenverlies op korte termijn, iets wat vaak optreedt bij high worden. THC tast het kortetermijngeheugen aan door de activiteit in de hippocampus^[22] te beïnvloeden. Hoewel het voor de meesten slechts een kleine ergernis is, kan een verslechtering van het kortetermijngeheugen bij gevoelige personen wel heel vervelend zijn.

Verantwoord cannabisgebruik

Niet iedereen ervaart negatieve cognitieve bijwerkingen van cannabisgebruik. Maar een klein deel van de gebruikers kan na intens gebruik echter geestelijke gezondheidsproblemen ondervinden. Als gevolg hiervan zetten diverse organisaties zich in om het verantwoord gebruik van wiet te bevorderen.

Royal Queen Seeds benadrukt het belang van bewust en gematigd cannabisgebruik en geeft advies over het verantwoord gebruik ervan.