Wiet en de slaap: is de plant bevorderlijk of belemmerend?

Voel je je vaak dromerig nadat je een joint hebt gerookt? Misschien heb je je wel eens afgevraagd: waarom ben ik na het gebruik van wiet zo moe? Wietwetenschappers zijn druk bezig om een antwoord op deze vraag te vinden. Sommige blowers zeggen dat ze zonder wiet niet kunnen slapen, terwijl bij anderen juist het tegenovergestelde het geval is. Hieronder bespreken we onderzoek dat hiernaar is gedaan en zoeken we dit vraagstuk tot op de bodem uit!

Het belang van een goede nachtrust

Slaap is essentieel voor de gezondheid. Wanneer je onder de wol kruipt, krijgen niet alleen je spieren een tijdje rust, maar recent wetenschappelijk onderzoek heeft ook de aanwezigheid van het glymfatische systeem^[1] in de hersenen aangetoond. Dit is een macroscopisch afvalverwerkingssysteem dat zijn werk doet terwijl we slapen en waardoor celafval uit het centrale zenuwstelsel wordt afgevoerd. Daarbij fungeert het in de hersenen tegelijkertijd als een distributienetwerk dat zorgt dat onze cellen worden gevoed met glucose, vet, groeifactoren en aminozuren. Naast dat genoeg slaap helpt om herinneringen vast te leggen, beter te focussen, stress te verlagen en het immuunsysteem te verbeteren, zorgt het er ook voor dat de hersenen periodiek worden ontdaan van gifstoffen en voorzien van voedingsstoffen. En dit verlaagt uiteindelijk het risico op chronische neurologische ziektes.

Als je doorhebt hoe belangrijk de slaap daadwerkelijk is voor onze gezondheid, stemmen de statistieken niet bepaald vrolijk. Een kwart van de volwassen bevolking^[2] slaapt minder dan 7 uur per nacht en ongeveer 20% geeft aan slecht te slapen. Bij minder slaap dan de aanbevolen 7–9 uur per nacht, ga je je niet alleen moe en gestrest voelen; het kan op den duur ook de hersengezondheid aantasten.

Mensen zoeken allerlei oplossingen om hun slaapkwaliteit te verbeteren. Denk aan leefstijlveranderingen op het gebied van dieet en beweging, maar ook aan farmaceutische middelen. Anderen hebben hun hoop gevestigd op wiet om beter te slapen. Maar in hoeverre bevordert of belemmert de plant je nachtrust? Laten we eens kijken wat de wetenschap hierover zegt.

Is wiet bevorderlijk voor je slaap?

Van wiet wordt doorgaans gezegd dat het mensen helpt ontspannen. Met de juiste soort voel je je stoned, warm en klaar om je hoofd op je kussen te leggen. Maar wordt dit ook ondersteund door wetenschappelijk bewijs? Of zit het puur tussen de oren?

Hoewel onderzoek naar de relatie tussen cannabis en de slaap nog geen eenduidige resultaten heeft opgeleverd, zijn er wel aanwijzingen dat de plant kan bijdragen aan een betere nachtrust. Bepaalde stoffen in wiet hebben een interactie met het endocannabinoïdesysteem (ECS). Dit systeem zit verspreid door het hele lichaam en zorgt dat talloze fysiologische systemen in balans blijven. Het belangrijkste psychoactieve stofje uit de wietplant, THC, activeert de CB1-receptoren van het ECS. Deze receptoren zijn ook aangetroffen in hersengebieden^[3] zoals de pons en de basale voorhersenen, waar ze betrokken zijn bij het opwekken van de slaap en het reguleren van de verschillende slaapstadia.

Maar dat is nog maar een deel van het verhaal. Er valt nog veel meer te zeggen over de chemische stoffen die cannabis bevat en hoe deze de nachtrust kunnen beïnvloeden.

Cannabinoïden: helpen deze stoffen om heerlijk in te dommelen?

Cannabinoïden vormen een gevarieerde klasse van chemische verbindingen die in wiettoppen en andere planten- en schimmelsoorten voorkomen. Wietplanten produceren meer dan 100 verschillende cannabinoïden en daarvan komen THC en CBD meestal in de hoogste concentraties voor. Een aantal van deze stoffen activeert het endocannabinoïdesysteem direct, terwijl andere dit op een indirecte manier doen. Ontdek hieronder hoe ze je slaap kunnen beïnvloeden.

Wat er gebeurt als je high bent van THC en gaat slapen: impact op het in slaap vallen en slaapapneu

THC is verantwoordelijk voor de cannabis high en hecht zich aan zowel de CB1- als CB2-receptoren van het ECS. Een review^[4] gepubliceerd in Dove Press beoordeelde onderzoek omtrent THC en aanverwante stoffen bij verschillende slaapparameters en in verschillende omstandigheden. Uit een test met negen proefpersonen kwam naar voren dat THC, vergeleken met een placebo, tot een afname van slapeloosheidssymptomen leidde. Hoewel de review laat zien dat er geen onderzoeken zijn die aantonen dat THC het in slaap vallen verbetert, is er wel een studie waaruit blijkt dat de stof mogelijk zorgt voor een afname in waaktijd na het inslapen.

Bij ander onderzoek dat in de review werd behandeld, zorgde dronabinol, een synthetische versie van THC, bij proefpersonen voor minder symptomen van slaapapneu. Maar kan cannabis ook echt helpen bij deze slaapstoornis? Ondanks deze bevindingen concluderen de auteurs: “Momenteel is er niet genoeg bewijs dat het routinematig gebruik van medicinale cannabis een effectieve en veilige behandeloptie is voor enige slaapstoornis. Toch zijn de resultaten veelbelovend, wat verder onderzoek rechtvaardigt [...]”.

CBD en PTSS

Hoewel CBD niet direct bindt aan de twee primaire receptoren van het ECS zoals THC dat doet, heeft de cannabinoïde wel indirect impact op het systeem doordat het concentraties endocannabinoïden verhoogt. Dit zijn stoffen die het lichaam zelf aanmaakt en die als signaalmoleculen van het endocannabinoïdesysteem dienen. Verschillende wetenschappers hebben hun aandacht gevestigd op de effecten van CBD op posttraumatische stressstoornis (PTSS), een mentale aandoening die vaak gepaard gaat met slecht slapen.

PTSS wordt gekenmerkt door een constante staat van opwinding en alertheid na een traumatische ervaring. Het wordt daarbij in verband gebracht^[5] met insomnia, nachtmerries en nachtelijke paniekaanvallen, en obstructieve slaapapneu. In 2022 verscheen in het Journal of Anxiety Disorders een onderzoek^[6] waarbij 77 mensen met PTSS twee weken lang een dagboek bijhielden over de invloed van cannabis op de slaap. De onderzoekers merkten op dat producten met meer CBD werden geassocieerd met minder vroegtijdig ontwaken, en dat cannabisproducten gebruiken in zijn geheel met een lagere kans op nachtmerries samenhing. De conclusie luidt: “Cannabis en de stoffen THC en CBD hebben een invloedrijke interactie met het endocannabinoïdesysteem en de slaapregulatie. Mogelijk is dit het mechanisme waarmee MC [medicinale cannabis] tot verbeteringen van de symptomen van PTSS kan leiden, zowel overdag als 's nachts”.

Kunnen terpenen uit wiet je helpen om in slaap te vallen?

Cannabinoïden zijn niet de enige stoffen die in wiet voorkomen en in de belangstelling staan. Wiet produceert ook meer dan 150 terpenen die een bijdrage leveren aan de smaken, aroma's en effecten van een wietsoort. Aangenomen wordt dat deze moleculen samenwerken met cannabinoïden, een fenomeen dat ook wel bekendstaat als het 'entourage effect'. En waarschijnlijk kan deze klasse van stoffen ook meer inzicht geven in de vraag: word je slaperig van wiet? Hieronder gaan we in op het wetenschappelijk onderzoek naar enkele veelvoorkomende terpenen in cannabis.

Myrceen: een rustgevende stof

Myrceen ondersteunt het ontspannende effect van veel wietsoorten, naast dat het zorgt voor een fruitige, muskusachtige smaak. Maar levert het ook een belangrijke bijdrage aan de effecten van wiet op de slaap? Bij een studie^[7] gepubliceerd in Phytomedicine werd de stof, samen met andere terpenen, aan muizen toegediend. Naar voren kwam dat de terpeen in staat was om een rustgevend effect op te wekken en de effectiviteit van slaapmedicatie te verbeteren. Daarbij werd geconstateerd dat citral, limoneen en myrceen slaapverwekkende en spierverslappende effecten teweegbrachten.

Pineen: een verfrissende terpeen uit het bos

Bij bepaalde wietsoorten draagt pineen bij aan een smaak van dennen en een effect waarvan je helder in het hoofd blijft. Maar heeft het ook impact op je slaap? In Molecular Pharmacology verscheen onderzoek^[8] waarin de terpeen aan muizen werd gegeven en vervolgens hun non-remslaap (NREM) werd geobserveerd door de elektrische activiteit in de hersenen van de proefdieren te monitoren. Het bleek dat pineen de kwaliteit van de NREM verbeterde door op GABA-receptoren in het brein in te werken.

Caryofylleen: een fytonutriënt die je fysiek helpt ontspannen

Caryofylleen is zowel een cannabinoïde als een terpeen. De stof hecht zich aan CB2-receptoren en geeft bepaalde wietsoorten een kruidige, peperige geur. Maar het kan mogelijk ook de slaap ondersteunen. Aan de Universidade Federal de Santa Catarina in Brazilië is proefdieronderzoek^[9] gedaan naar de angstremmende en slaapverwekkende effecten ervan. Hieruit bleek dat de terpeen angstig gedrag kon verminderen en de tijd tot het in slaap vallen kon verkorten.

Hoe kun je wiet gebruiken om je slaap te bevorderen?

Als het gaat om het gebruik van wiet ter ondersteuning van de slaap, heb je verschillende opties. Van vapen tot roken en edibles; dit zijn de populairste gebruiksmethoden:

De nadelen: hoe blowen je slaap kan verstoren

Hoewel veel mensen cannabis nuttig vinden om in slaap te komen, treden er bij sommigen juist negatieve effecten op.

THC kan de REM-slaap beïnvloeden

De slaapcyclus bestaat uit stadia van diepe slaap en REM-slaap. Uit onderzoek^[10] blijkt dat THC de REM-slaap kan onderdrukken. Er is bewijs dat sommigen na verloop van tijd een tolerantie kunnen opbouwen voor dit effect, maar bij anderen gaat het op lange termijn nog steeds ten koste van de slaap.

Ontwenningsverschijnselen en slaapstoornissen

Wanneer je regelmatig wiet gebruikt en dan plotseling stopt, kan dit ontwenningsverschijnselen veroorzaken die je slaap kunnen aantasten. Dan moet je denken aan symptomen zoals hoofdpijn, prikkelbaarheid, insomnia, rillingen en maagklachten; stuk voor stuk dingen die je uit je slaap kunnen houden.

Variabelen en onvoorspelbare effecten

Alle wietplanten hebben net weer een andere chemische samenstelling, zelfs als het planten van dezelfde soort zijn. Van sommige ontspan je en krijg je zin om direct te gaan slapen, terwijl je van andere juist energie krijgt en wakker blijft. Neem de tijd om te ontdekken welke soorten voor jou werken en welke niet.

Kan wiet slaapverlamming veroorzaken?

Slaapverlamming^[11] is een merkwaardig en verontrustend fenomeen, waarbij iemand bij bewustzijn komt terwijl de spieratonie (het proces waardoor je lichaam tijdens het dromen stopt met bewegen) aanhoudt. Het resulteert erin dat de persoon zich niet kan bewegen bij het wakker worden. Hierdoor kan paniek ontstaan en treden soms zelfs visuele hallucinaties op. Over de vraag of wiet slaapverlamming kan veroorzaken of verhelpen is maar weinig bekend, maar sommige wetenschappers denken dat de mogelijkheid van THC om de REM-slaap te onderdrukken, de stof op dit gebied veelbelovend^[12] maakt.

Helpt wiet als je goed wilt slapen? Er is meer onderzoek nodig

Kan THC helpen om goed te slapen? Of kan wiet in het algemeen hierbij een nuttige rol spelen? Momenteel is het nog niet mogelijk die vragen te beantwoorden. Hoewel er veel verhalen zijn die hoopvol stemmen, ontbreekt het aan betrouwbare klinische studies. Gezien de diversiteit aan effecten van wietsoorten, valt er nog een hoop uit te zoeken. Onderzoek uit 2022 naar cannabis en slaapstoornissen vat het goed samen: “Er is momenteel onvoldoende bewijs voor het klinisch gebruik van cannabinoïden als een veilige en effectieve, routinematige behandeling van slaapstoornissen. Bemoedigende resultaten van recente onderzoeken met betrekking tot bepaalde stoornissen geven echter wel aanleiding tot verder onderzoek naar de mogelijke rol van cannabinoïden bij de behandeling van slaapstoornissen”.