De relatie tussen wiet en diabetes

Er zijn veel vragen over wiet en diabetes. Verlaagt wiet bijvoorbeeld de bloedsuikerspiegel? Kunnen diabetici wiet roken? Zijn suikervrije edibles een betere optie? Hieronder gaan we in op al deze en andere vragen. Eerst kijken we naar diabetes in het algemeen en wat de impact van de aandoening op het lichaam is. Vervolgens duiken we in het wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van wiet op diabetes.

Wat is diabetes?

Zonder brandstof in je auto kom je niet ver. Op dezelfde manier kom je zonder koolhydraten 's ochtends je bed niet uit (je lichaam kan prima functioneren op alleen vet en ketonen, maar dat is een ander verhaal). Telkens wanneer je eten met koolhydraten consumeert, splitst je lichaam ze op in eenvoudige glucosemoleculen. Vervolgens transporteert het deze moleculen naar je cellen, waar ze als een vitale energiebron fungeren.

Je lichaam vertrouwt op de alvleesklier (een orgaan dat zich net achter de maag bevindt) om dit proces uit te voeren. Deze klier scheidt het hormoon insuline af als reactie op glucose. Deze molecule werkt als een soort 'sleutel' tot cellen. Insuline haalt glucose uit de bloedbaan en verplaatst het naar verschillende cellen door het hele lichaam.

Onder normale omstandigheden houdt dit proces je cellen actief en reguleert het tegelijkertijd je bloedsuikerspiegel. In het geval van diabetes, ook wel suikerziekte, gaan er echter een paar dingen mis. Bij deze fysiologische aandoening gebruikt het lichaam de insuline op een verkeerde manier, of maakt het zelfs helemaal geen insuline aan. Als gevolg hiervan komen hoge glucosespiegels in de bloedbaan vast te zitten. Dit resulteert in kortdurende symptomen, zoals vaak plassen en veel dorst. Op langere termijn kan diabetes bijdragen aan ernstiger gezondheidsproblemen, waaronder hartaandoeningen en nierbeschadiging.

Wereldwijd leven meer dan 500 miljoen volwassenen^[1] met diabetes. Men verwacht dat dit rond het jaar 2045 bijna 800 miljoen volwassenen zullen zijn. Het is duidelijk dat diabetes een belangrijk mondiaal gezondheidsprobleem vormt. Er bestaan twee typen diabetes en hieronder bespreken we de verschillen.

Diabetes type 1

Type 1 diabetes komt voort uit een genetische aandoening in plaats van leefstijlfactoren. Om deze reden verschijnt type 1 vaak op veel jongere leeftijd dan type 2. In principe is het een soort auto-immuunziekte: het wordt veroorzaakt door componenten van het immuunsysteem die de insulineproducerende cellen in de alvleesklier aanvallen.

Als gevolg van deze zelf toegebrachte schade kan de alvleesklier niet langer insuline produceren. Daarmee kan het orgaan niet adequaat reageren op glucose in de bloedbaan. Wetenschappers tasten nog in het duister over waarom het lichaam deze fysiologische aanval op zichzelf pleegt. Momenteel bestaat er geen remedie. Mensen met diabetes type 1 nemen insuline om hun bloedsuikerspiegel onder controle te houden.

Diabetes type 2

Slechts 8% van de diabetespatiënten heeft type 1. De overgrote meerderheid^[2] van mensen met diabetes hebben type 2. Hoewel genetische factoren het risico op diabetes type 2 kunnen vergroten, zijn het vaak leefstijlfactoren zoals obesitas die hieraan ten grondslag liggen. Vetweefsel zorgt ervoor dat lichaamscellen minder gevoelig worden voor insuline.

Dit type diabetes begint met een toestand die bekend staat als insulineresistentie. In dit geval reageren de spieren, lever en vetcellen niet goed op insuline. Als gevolg hiervan blijven er hoge glucosespiegels in de bloedbaan achter. Dit zorgt ervoor dat de alvleesklier de insulineproductie opvoert in een poging de overtollige glucose op te slaan. Na verloop van tijd raakt de alvleesklier door deze verhoogde activiteit uitgeput en lukt het steeds minder goed om dit essentiële hormoon aan te maken. Hoewel er nog geen remedie bestaat, worden medicijnen, lichaamsbeweging, voeding en insuline gebruikt om deze vorm van de aandoening zo goed mogelijk onder controle te houden.

Hoe beïnvloedt diabetes het lichaam?

Diabetes beïnvloedt het lichaam op veel verschillende manieren. De symptomen zijn onder te verdelen in acuut (kortdurend) en chronisch (langdurig). Laten we eerst eens kijken naar de acute symptomen van diabetes:

Na verloop van tijd kan diabetes tot chronische symptomen en complicaties leiden. Denk aan:

• Hartziekte
• Zenuwschade
• Nierschade
• Oogschade
• Schade aan ledematen, wat soms tot amputatie leidt
• Gehoorproblemen

Wiet en diabetes

In de afgelopen jaren heeft wiet aan populariteit gewonnen. Het ouderwetse taboe is goed als verdwenen. Bovendien is het voor medisch onderzoekers inmiddels een extreem interessant onderwerp. Enkele decennia geleden ontdekten wetenschappers het ECS (endocannabinoïde systeem). Daarmee legden ze gedeeltelijk specifieke route bloot waarlangs bepaalde stoffen uit de plant de menselijke fysiologie kunnen beïnvloeden.

Momenteel testen onderzoekers cannabinoïden (moleculen die een wisselwerking met het ECS hebben) tegen een groot aantal verschillende ziekten, waaronder diabetes. Voordat we hier dieper op ingaan, leggen we eerst het ECS onder de loep. Hoe beter je dit systeem kent, des te meer je over de relatie tussen wiet en diabetes begrijpt.

De rol van het ECS bij diabetes

Het ECS staat bekend als de 'universele regelaar' van het menselijk lichaam. Het helpt al je fysiologische systemen in balans te houden. Dit systeem regelt de neurochemische acties in de hersenen, houdt toezicht op de groei en afbraak van botten, helpt de energiebalans en zit zelfs in de huid om voor een adequate celvernieuwing te zorgen. Het ECS bestaat uit een reeks receptoren, signaalmoleculen die aan deze receptoren binden, en enzymen die de signaalmoleculen aanmaken en afbreken. Waar je ook kijkt in het lichaam, overal kom je het ECS tegen. Het functioneert als een soort verkeersregelaar die ervoor zorgt dat alles soepel verloopt.

Het endocannabinoïde systeem werkt echter niet altijd perfect. Verschillende factoren, zoals genen en voeding, kunnen ervoor zorgen dat het ECS niet naar behoren functioneert. Omdat het een essentiële rol heeft bij het reguleren van andere lichamelijke systemen en processen, kan het bij haperingen serieuze gevolgen hebben. Een nieuwe theorie, die bekend staat als klinische endocannabinoïde deficiëntie, stelt dat een disfunctie binnen het ECS tot diverse aandoeningen kan leiden. Voorbeelden zijn migraine, prikkelbare darm syndroom en fibromyalgie.

Het lijkt erop dat het ECS ook een rol speelt bij het besturen van processen die de pathofysiologie van diabetes beïnvloeden. Het is betrokken^[3] bij de regulering van het lichaamsgewicht, voedselinname, hyperglykemie (hoge bloedsuikerspiegel), insulineresistentie en dyslipidemie (de onbalans van lipiden, zoals bijvoorbeeld cholesterol).

De betrokkenheid van het ECS bij deze processen maakt het een potentieel doelwit bij de behandeling en preventie van diabetes. Toevallig delen de cannabinoïden die in wiet worden aangetroffen (fytocannabinoïden) een vergelijkbare structuur met de cannabinoïden in ons lichaam (endocannabinoïden). Dit betekent dat ze mogelijk kunnen worden ingezet om dit systeem te beïnvloeden.

Met dit in het achterhoofd, duiken we in het wetenschappelijke onderzoek naar wiet, cannabinoïden en diabetes.

Verband tussen wietgebruik en diabetes

Kan wiet diabetes helpen beheersen of zelfs voorkomen? Vanwege een gebrek aan gecontroleerd onderzoek op mensen, weten we het antwoord op deze vraag niet. Epidemiologische data helpen een beeld te schetsen van wat wiet mogelijk voor mensen met diabetes kan betekenen.

Een studie uit 2013^[4], gepubliceerd in The American Journal of Medicine, onderzoekt hoe regelmatig wietgebruik een aantal gezondheidsvariabelen beïnvloedt die verband houden met diabetescontrole. Op basis van een onderzoek onder 4657 patiënten blijkt dat wietgebruikers significant lagere nuchtere insulinespiegels hadden. Bovendien had deze groep een kleinere kans op insulineresistentie in vergelijking met niet-gebruikers. De onderzoekers zagen ook lagere glucosewaarden en een smallere taille-omtrek bij vroegere en huidige gebruikers.

Dezelfde studie benadrukt dat ook uit eerdere studies minder obesitas en diabetes onder wietgebruikers is aangetroffen. Dit suggereert dat cannabinoïden metabolische processen op een gunstige manier kunnen manipuleren.

Deze bevindingen zijn nog niet bevestigd in gecontroleerd onderzoek op proefpersonen. In preklinische onderzoeken probeert men te bepalen of de verbindingen in cannabis kunnen helpen om de symptomen van diabetes te beheersen of, beter nog, te voorkomen. De wietplant bevat meer dan 100 cannabinoïden, waarvan er twee in diabetesonderzoek naar voren zijn gekomen.

Als homoloog van THC heeft tetrahydrocannabivarine (THCV) een vergelijkbare moleculaire structuur als de primaire psychotrope cannabinoïde. THCV heeft een 3-koolstofzijketen, in tegenstelling tot de 5-koolstofzijketen die aan THC is bevestigd. Dit houdt in dat THCV andere effecten in het lichaam produceert. THCV is een selectieve agonist van CB1 receptoren van het ECS, maar produceert alleen een psychoactief effect^[5] bij hogere doses. Bij dieren werd eerder onderzocht^[6] hoe THCV de eetlust, het energiemetabolisme, gewichtsverlies en de behandeling van type 2 diabetes beïnvloedt.

CBD en diabetes

CBD is ook een van de meest veelbelovende cannabinoïden als het gaat om diabetesonderzoek. In tegenstelling tot THC en THCV, heeft CBD geen enkel psychotroop effect. Daarmee is het beter geschikt voor een groter aantal patiënten.

Ontsteking speelt een belangrijke rol bij diabetes. Toekomstig onderzoek heeft als doel deze routes^[7] grondiger te onderzoeken. In een reeks preklinische studies is de cannabinoïde onderzocht op modellen van diabetes. De vraag is of het de incidentie verlaagt^[8], neuroprotectieve effecten^[9] biedt of auto-immuniteit^[10] helpt voorkomen die geassocieerd wordt met type 1 diabetes. Een studie uit 2015^[11], uitgevoerd aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem, beoordeelde het ontstekingsremmende vermogen van CBD. De bevindingen suggereren dat men in toekomstig onderzoek moet achterhalen of en hoe CBD diabetes en de stofwisseling beïnvloedt via de impact op de immuunrespons.

Risico's van wietgebruik bij mensen met diabetes

Kunnen diabetici wiet roken? De eerste epidemiologische bevindingen schetsen een positief beeld, maar er zijn enkele risico's aan verbonden. Om te beginnen, weet iedereen die wiet gebruikt hoe het de eetlust kan opwekken. Wie heeft er niet eens de keuken overhoop gehaald, op zoek naar suikerrijke snacks? Bovendien hebben niet alle bevindingen optimistische resultaten opgeleverd. Een review uit 2020^[12] koppelde wietgebruik met slecht zelfmanagementgedrag bij mensen met type 1 diabetes. Daarnaast werd wietgebruik door mensen met type 2 diabetes gerelateerd aan een verhoogd risico op perifere arteriële occlusie, hartaanvallen en nierziekten.

Casusverslagen over CBD concluderen tot dusver dat deze cannabinoïde het beheersen van diabetes niet schaadt of verergert. Het gebruik van CBD naast het diabetesmedicijn metformine kan echter het risico op maagklachten^[13] vergroten.

Edibles voor diabetici

Hoe zit het met edibles en diabetes? Hoewel suikervrije edibles niet per se bedoeld zijn voor mensen met diabetes, is het logisch dat diabetici hier de voorkeur aan geven. Bij het snacken kiezen veel diabetespatiënten voor voedingsmiddelen met een lage glycemische index (GI) om een stijging van de bloedglucose te voorkomen. Gelukkig bestaan er talloze suikervrije edibles. Denk bijvoorbeeld aan crackers, chocolade, snoep, koffie en thee.

De toekomst van wiet en diabetes

Het huidige preklinisch bewijs lijkt veelbelovend. Er is echter meer gecontroleerd onderzoek op mensen nodig om definitieve conclusies te trekken. Op die manier kan men beter bepalen wat de impact van wiet is op insuline, bloedglucose, eetlust, lichaamsgewicht en andere biologische markers die met diabetes verband houden.

Bovendien weten onderzoekers nog lang niet alles en moet men cannabinoïden uitgebreider testen op modellen van diabetes. Heb je diabetes en wil je graag wiet (blijven) gebruiken? Raadpleeg dan altijd eerst je huisarts voor advies.