Wat is Epidiolex en wat doet het precies?

Epidiolex behoort tot een groep medicijnen die op cannabis gebaseerd zijn. Waar extracten van planten honderden verschillende fytochemicaliën bevatten, zitten er in medicijnen op basis van wiet 1-2 moleculen die van belang zijn. In het geval van Epidiolex hebben fabrikanten hun zinnen gezet op de niet-bedwelmende cannabinoïde CBD (cannabidiol).

Na een reeks menselijke proeven kreeg Epidiolex de goedkeuring van de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) voor de behandeling van ernstige vormen van epilepsie. Hoe werkt het en hoe verhoudt het zich tot CBD-olie? Lees hieronder alles wat je moet weten over deze formule.

Wat is Epidiolex?

Epidiolex schreef geschiedenis als het eerste door de FDA goedgekeurde receptgeneesmiddel op basis van CBD. De innovatie komt van GW Pharmaceuticals, gevestigd in het Verenigd Koninkrijk. Deze fabrikant creëerde ook Sativex, een uitgebalanceerd mengsel van THC en CBD. Elk flesje Epidiolex bevat 100ml vloeistof en het CBD-gehalte bedraagt 10.000mg.

De FDA gaf het groene licht aan Epidiolex. Het werd goedgekeurd voor de behandeling van patiënten met aanvallen die verband houden met het syndroom van Lennox-Gastaut en het syndroom van Dravet. Ook jonge kinderen lijden vaak aan deze neurologische aandoeningen. Daarom heeft de organisatie het gebruik van het preparaat aanbevolen voor patiënten vanaf twee jaar.^[1] Tot dusver hebben meer dan 15.000 mensen Epidiolex gekregen om deze aandoeningen te bestrijden.^[2]

• Wanneer is Epidiolex goedgekeurd?

De FDA keurde Epidiolex op 25 juni 2018 goed. Na een federaal verbod van vele decennia was deze beslissing een enorme verschuiving in hoe wiet in de hogere kringen van de politiek beschouwd werd. Veel cannabispuristen waren toen (en nog steeds) van mening dat deze stap uitsluitend voordelig was voor grote bedrijven die de wietplant willen patenteren om winst te maken.

Of dit nu waar is of niet, vanuit het perspectief van ouders die aanvallen bij hun kinderen willen verminderen, heeft de federale goedkeuring van Epidiolex juridische wegen geopend voor mogelijke verlichting.

Deze beslissing volgde na een reeks gecontroleerde klinische onderzoeken. Hierin werd een aanzienlijke vermindering van toevallen aangetoond bij deelnemers die met het medicijn werden behandeld. Naarmate er meer proeven worden gedaan, kunnen in de toekomst andere medicijnen op basis van cannabinoïden worden goedgekeurd.

FDA-commissaris Scott Gottlieb, MD, verklaarde tijdens een FDA-persbericht: "Deze goedkeuring dient als een herinnering dat het voortzetten van degelijke ontwikkelingsprogramma's die de actieve ingrediënten in cannabis goed evalueren, kan leiden tot belangrijke medische therapieën. De FDA zet zich in voor dit soort zorgvuldig wetenschappelijk onderzoek en de ontwikkeling van geneesmiddelen".^[3]

Hoe werkt Epidiolex?

Epidiolex benut de kracht van CBD en richt zich op diverse receptoren die betrokken zijn bij epilepsie. Veel cannabinoïden, waaronder THC, werken in op het endocannabinoïdesysteem, afgekort ECS. Dit is de 'universele regulator' van het menselijk lichaam. CBD heeft echter een lage bindingsaffiniteit voor de belangrijkste receptoren waaruit dit systeem bestaat. In plaats daarvan suggereren lopende onderzoeken dat het helpt om de afgifte van neurotransmitters via een aantal andere sites in evenwicht te brengen.

• De wetenschap achter aanvallen

Voordat we ingaan op hoe Epidiolex op cellulair niveau werkt om epileptische aanvallen te bestrijden, moeten we eerst begrijpen hoe aanvallen ontstaan. Onder normale omstandigheden bevinden neuronen in de hersenen zich in een staat van evenwicht. De elektrochemische signalen die erdoorheen stromen, worden streng gecontroleerd door de prikkelende neurotransmitter glutamaat en de remmende neurotransmitter GABA.

In rust bevatten neuronen een heleboel positief geladen kaliumionen. Dit is het mineraal dat je binnenkrijgt als je bijvoorbeeld een banaan eet. Een veel groter aantal positief geladen natriumionen zit echter aan de andere kant van het celmembraan, waardoor de binnenkant van het neuron een negatief geladen toestand behoudt.

Zodra een elektrische puls (in de wetenschap bekend als een actiepotentiaal^[4]) een bepaald neuron raakt, worden kanalen die langs het membraan lopen geopend. Natrium stroomt de cel in, terwijl kalium naar buiten stroomt. Dit zorgt ervoor dat de neuronen omslaan van negatief geladen naar positief geladen. Het signaal wordt vervolgens via het axon naar het uiteinde (de synaps) gedragen.

Hier zorgt de lading ervoor dat het neuron hersenchemicaliën afgeeft in de opening tussen neuronen, bekend als de synaptische spleet. Deze moleculen steken de spleet over en binden zich aan de receptoren op naburige cellen. Wat er daarna gebeurt, hangt af van het type neurotransmitters dat vrijkomt.

Glutamaat is de chemische stof in de hersenen die cellen opwindt. Deze bindt zich aan de receptoren op nabijgelegen neuronen en dwingt hun ionkanalen te openen. Hierdoor worden ze ook positief geladen en dragen ze de elektrische boodschap verder. Daarentegen remt GABA (de chemische stof in de hersenen die de activiteit dempt) dit proces af. Het instrueert nabijgelegen neuronen om hun ionkanalen te sluiten en het elektrische signaal uit te schakelen.

Epileptische aanvallen treden op wanneer de neurotransmitterniveaus in onbalans raken. Tijdens een aanval kunnen groepen neuronen in bepaalde regio's van de hersenen 'hypersynchroon' en prikkelbaar worden. Ze beginnen dan steeds weer elektrische ontladingen uit te zenden.^[5] Dit komt door ofwel te veel excitatie (glutamaatafgifte) of te weinig demping (verminderde GABA-afgifte).

Genetische factoren die langdurige activering van de glutamaatreceptor veroorzaken of aanleiding geven tot disfunctionele GABA-receptoren, ondersteunen epilepsie. Een toename van neuronale prikkelbaarheid manifesteert zich als duidelijke epileptische symptomen zoals trillen en bewustzijnsverlies. Ook komen symptomen voor die subjectief zijn voor de patiënt. Denk aan het ruiken van bepaalde geuren en gevoelens van angst.

• Hoe bestrijdt Epidiolex aanvallen?

Maar waar komt Epidiolex nu precies in beeld? Dit op cannabis gebaseerde medicijn beïnvloedt talrijke moleculaire doelwitten die betrokken zijn bij epileptische aanvallen. Onderzoekers leren steeds meer over hoe CBD precies werkt op cellulair niveau om overmatige prikkelbaarheid te onderdrukken. Enkele van de voorgestelde mechanismen zijn:

• Bijwerkingen van Epidiolex

Lopend onderzoek lijkt veelbelovend. Maar sommige patiënten ervaren bijwerkingen als ze Epidiolex gebruiken. Deze zijn onder meer:

Waarvoor wordt Epidiolex gebruikt?

Momenteel heeft de FDA het gebruik van Epidiolex uitsluitend goedgekeurd voor aanvallen die verband houden met twee specifieke aandoeningen. In lopend onderzoek probeert men echter de doeltreffendheid te achterhalen bij andere ziekten, waaronder chronische pijn en angst.

• Epidiolex voor epileptische aanvallen

De FDA heeft informatie gepubliceerd over Epidiolex. Het gebruik ervan is uitsluitend geïndiceerd voor patiënten met twee vormen van epilepsie:

• Syndroom van Lennox-Gastaut: een ernstige vorm van epilepsie die zich in de vroege kinderjaren manifesteert en vaak leidt tot cognitieve disfunctie.
• Syndroom van Dravet: een zeldzame, medicijnresistente vorm van epilepsie waarbij de symptomen in het eerste levensjaar verschijnen.

De FDA baseerde de goedkeuring van Epidiolex op gegevens die waren verzameld uit vier belangrijke klinische onderzoeken. Aan deze studies deden in totaal 550 deelnemers mee met het syndroom van Lennox-Gastaut of het syndroom van Dravet.⁹ Een van deze onderzoeken, gepubliceerd in het tijdschrift Neurology, keek naar de veiligheid en werkzaamheid op de lange termijn van Epidiolex als aanvullende behandeling voor patiënten met het syndroom van Lennox-Gastaut. Ondanks dat 11% van de deelnemers vanwege bijwerkingen de studie verliet, meldde 88% een verbetering van hun toestand en een vermindering van de frequentie van aanvallen.^[10]

Een ander belangrijk onderzoek, dit keer gepubliceerd in het tijdschrift Neuropediatrics, onderzocht de veiligheid en werkzaamheid op lange termijn van Epidiolex bij patiënten met het syndroom van Dravet. In totaal namen 264 patiënten deel aan het onderzoek. De wetenschappers constateerden een vermindering van de frequentie van aanvallen en verbeteringen in de toestand van de patiënt gedurende een periode van 48 weken.^[11]

• Epidiolex voor chronische pijn

Lopende studies onderzoeken de rol van Epidiolex bij de behandeling van chronische pijn. CBD kan zich binden aan serotoninereceptoren en transiënte receptor-potentiële kationkanalen (TRP-receptoren). Dit stelt de cannabinoïde in staat te werken op paden die betrokken zijn bij pijnsignalering en het ontstekingsproces.^[12] Er zijn echter meer hoogwaardige klinische onderzoeken nodig voordat organisaties zullen overwegen om Epidiolex voor dit doel goed te keuren.

• Epidiolex voor angst

Talloze anekdotische verslagen beschrijven het vermogen van CBD om de geest te verlichten en het lichaam te ontspannen. In een aantal proeven op mensen is CBD ook onderzocht als een behandeloptie voor angst. Beeldvormingsstudies hebben onderzocht hoe de cannabinoïde de bloedstroom in belangrijke hersengebieden verandert.^[13] Ook is de molecule getest in een gesimuleerde openbare toespraak.^[14] CBD toont mogelijkheden op dit gebied, maar er is meer onderzoek nodig om instanties zoals de FDA ertoe aan te zetten om Epidiolex voor angst goed te keuren.

Is Epidiolex hetzelfde als CBD-olie?

Hoewel ze hetzelfde hoofdingrediënt delen, zijn Epidiolex en CBD-olie niet hetzelfde. Om te beginnen, bevat elk flesje van 100ml Epidiolex een zeer gestandaardiseerde formule bestaande uit 10.000mg CBD. Daarnaast zitten er inactieve ingrediënten in, waaronder gedehydrateerde alcohol, sesamzaadolie, aardbeiensmaak en sucralose. Dit verandert nooit.

Daarentegen is CBD-olie verkrijgbaar in talloze formules. Je kunt het kopen met verschillende ingrediënten, smaken en in verschillende concentraties. CBD-olie bevat ook meer cannabis-fytochemicaliën dan Epidiolex. Denk hierbij aan aromatische terpenen en aanvullende niet-psychotrope cannabinoïden. Voorbeelden hiervan zijn CBG en CBN, die in synergie werken om een entourage-effect te creëren.^[15]

Ondanks het gebrek aan fytochemische diversiteit wordt Epidiolex gemaakt via een strikt farmaceutisch productieproces. Dit betekent dat patiënten elke keer precies krijgen wat ze verwachten. Deze standaardisatie leidt tot de nauwkeurige dosering en strikte kwaliteitscontrole die voor producten vereist is om goedkeuring van de FDA te krijgen. Voorlopig heeft de FDA Epidiolex beperkt voor een korte lijst met aandoeningen. Naarmate het onderzoek vordert, is het echter waarschijnlijk dat dit op wiet gebaseerde medicijn in de toekomst zal helpen de symptomen van meer aandoeningen te beheersen.