Helpt wiet tegen reisziekte?

Reisziekte is heel vervelend. Hiermee bedoelen we wagenziekte, zeeziekte en luchtziekte. Niemand vindt het natuurlijk leuk om misselijk te zijn, maar misselijkheid tijdens een roadtrip of vlucht naar je vakantiebestemming is misschien nog wel erger. Gelukkig leven we in de 21e eeuw. Wetenschappers hebben medicijnen ontwikkeld voor allerlei aandoeningen, en dus ook voor reisziekte. De effectiviteit van deze producten verschilt echter per persoon. Onderzoekers kijken daarom ook naar nieuwe opties om deze aandoening aan te pakken, waaronder cannabis.

Ontdek hieronder alles wat je moet weten over reisziekte, wat de oorzaak ervan is en in hoeverre cannabis kan helpen.

Wat is reisziekte?

Reisziekte is het gevolg van een verward brein. We zijn in de loop van miljoenen jaren geëvolueerd en millennia gewend geweest aan bepaalde snelheden. Deze snelheden zijn nooit sneller geweest dan onze loop-, ren- en sprintvermogens. Met de komst van verbrandingsmotoren, snelle auto's en straalvliegtuigen, zijn we ons lichaam echter bloot gaan stellen aan krachten die eigenlijk niet echt natuurlijk voor ons zijn.

En dan hebben we het niet alleen over snelle bewegingen in rechte lijnen. Rijden over een bochtige landweg, turbulentie ervaren in een vliegtuig of op een schommelende boot staan, zijn vaak de oorzaak van reisziekte. Dit soort omstandigheden zorgen er namelijk voor dat de hersenen in de war raken. Het brein kan plotseling niets meer maken van de zintuiglijke informatie van de ogen, oren en het lichaam - en dat maakt sommige mensen behoorlijk misselijk.

Wat veroorzaakt reisziekte?

Ons lichaam neemt beweging waar via verschillende neurale paden, waaronder die van het binnenoor, de ogen en zenuwuiteinden over het hele lichaam. Tijdens opzettelijke bewegingen, zoals lopen, lopen al deze signalen synchroon. Bij onbedoelde bewegingen kunnen conflicten tussen sensorische signalen mensen echter misselijk maken, soms zelfs tot aan braken toe.

Neem bijvoorbeeld het zitten in een boot op wilde golven. Terwijl je ogen naar de vloer staren, nemen ze een statisch beeld waar. Maar het binnenoor voelt opwaartse, neerwaartse en zijwaartse beweging. Deze contrasterende input verwart de hersenen en leidt tot zeeziekte.

Gelukkig heeft het menselijk lichaam wel buffers tegen allerlei soorten omgevingsstress. Wanneer het wordt blootgesteld aan hitte, kou, intensieve inspanning, honger of andere stressfactoren, activeert het lichaam systemen die ons weer in balans (homeostase) brengen. Sommige mensen kunnen het prima verdragen wanneer ze worden rondgeslingerd op een boot, en worden nooit misselijk. Maar hun lichaam is waarschijnlijk efficiënter in het herstellen van homeostase bij blootstelling aan dit soort stress.

De rol van het ECS bij reisziekte

Meestal regelt ons endocannabinoïdesysteem (ECS) de homeostase. Het ECS staat bekend als onze 'universele regelaar' en probeert continu lichaamsfuncties in balans te houden, waaronder de stemming, het geheugen en de eetlust. Het speelt dan ook een zeer belangrijke rol in het lichaam, en zit door het hele lichaam verspreid. De receptoren, signaalmoleculen (endocannabinoïden) en enzymen waaruit het ECS bestaat, komen onder andere in het zenuwstelsel, het immuunsysteem, de huid, botten en darmen voor.

Het lijkt erop dat het ECS ook een belangrijke rol speelt bij reisziekte. Ons lichaam maakt daarbij moleculen aan die erg op de stoffen in wiet lijken. Deze moleculen, bekend als 'endocannabinoïden', binden zich aan ECS-receptoren om noodzakelijke veranderingen in cellen te bewerkstelligen. Dit proces kan bij sommige mensen het gevoel van reisziekte helpen voorkomen, terwijl een storing in dit mechanisme bij anderen misselijkheid en braken kan veroorzaken.

Ons lichaam bevat talloze endocannabinoïden, maar anandamide en 2-arachidonoylglycerol (hierna '2-AG' genoemd) zijn de twee belangrijkste. Beide moleculen binden aan de hoofdreceptoren van het ECS: cannabinoïdereceptor 1 (CB1) en cannabinoïdereceptor 2 (CB2).

Anandamide speelt de rol van een gedeeltelijke agonist, wat betekent dat het zich slechts tot op zekere hoogte aan beide receptoren bindt. 2-AG daarentegen is de meest voorkomende endocannabinoïde in de hersenen en werkt als een volledige agonist in op beide receptoren, wat inhoudt dat het zich effectiever bindt dan anandamide.

• Belangrijkste onderzoeksresultaten

Maar wat hebben deze stoffen met reisziekte te maken? Het blijkt dat ze nauw betrokken zijn bij dit proces. Hoe we dit weten? Dat hebben we aan onderzoekers van de Ludwig Maximilian Universiteit in München te danken. Zij stelden proefpersonen bloot aan parabolische vliegmanoeuvres in een poging reisziekte op te wekken. Vervolgens maten ze hun endocannabinoïdeniveaus^[1].

Het onderzoeksteam vond interessante correlaties tussen endocannabinoïdeniveaus en misselijkheid en braken. Vrijwilligers die last hadden van reisziekte vertoonden bijvoorbeeld significant lagere anandamideniveaus. De anandamideniveaus namen echter toe bij deelnemers die geen reisziekte hadden.

Ook 2-AG speelde een rol. Deelnemers die namelijk last hadden van reisziekte, hadden vooraf lage 2-AG-niveaus en deze bleven gedurende het hele experiment constant. De participanten die echter geen last van reisziekte hadden, vertoonden hogere 2-AG-niveaus als reactie op de parabolische manoeuvres.

Sommige onderzoekers denken ook dat een gebrek aan endocannabinoïden, ook wel bekend als 'klinische endocannabinoïde-deficiëntie', de oorzaak^[2] kan zijn van verschillende gezondheidsproblemen, waaronder migraine, fibromyalgie en het prikkelbare darmsyndroom.

Wat zijn de symptomen van reisziekte?

De symptomen van reisziekte zijn meer dan alleen een misselijk gevoel:

Factoren die het risico op reisziekte vergroten

Blootstelling aan turbulente bewegingen kan bij veel mensen reisziekte veroorzaken. Daarnaast zijn er nog verschillende factoren die het risico op het ervaren van symptomen kunnen verhogen, waaronder:

Medicijnen tegen reisziekte

Er worden verschillende veel voorkomende medicijnen voorgeschreven bij reisziekte, waaronder:

• Scopolamine: deze alkaloïde veroorzaakt een krachtig ijlend en hallucinogeen effect en komt voor in entheogene planten, zoals Datura. Kleine doses die worden toegediend via een transdermale pleister die 6-8 uur voor de reis achter het oor wordt geplaatst, kunnen echter helpen de symptomen van reisziekte te beheersen.
• Promethazine: dit antihistaminicum en antipsychoticum werkt ook goed tegen reisziekte als het twee uur voor vertrek wordt ingenomen. Bijwerkingen zijn slaperigheid en een droge mond.
• Cyclizine: dit medicijn heeft verschillende merknamen en werkt specifiek bij reisziekte, duizeligheid en misselijkheid.

Alternatieve middelen tegen reisziekte

Er zijn ook alternatieve middelen die kunnen helpen om de symptomen van reisziekte te beperken, waaronder:

Kan wiet bij reisziekte helpen?

Maar hoe zit het met wiet? Helaas zijn er geen klinische onderzoeken waarmee we een duidelijk antwoord op deze vraag kunnen geven: een gevolg van tientallen jaren van strikte wetgeving en onderzoeksbeperkingen. Er zijn echter wel cannabisonderzoeken die een indicatie kunnen geven van hoe het de aandoening kan beïnvloeden.

Wiettoppen produceren meer dan honderd fytocannabinoïden ('fyto' betekent 'plant'). Omdat deze moleculen een vergelijkbare structuur hebben als endocannabinoïden, kunnen sommige fytocannabinoïden zich aan ECS-receptoren binden. Neem bijvoorbeeld THC; deze psychotrope fytocannabinoïde bindt zich aan zowel CB1 als CB2.

We hadden het hierboven al even over klinische endocannabinoïde-deficiëntie. Momenteel wordt onderzocht in hoeverre cannabinoïden symptomen kunnen beheersen die met dit fenomeen verband houden. Onderzoekers vermoeden bijvoorbeeld dat THC theoretisch gezien een tekort aan anandamide en 2-AG zou kunnen compenseren. Het bindt zich tenslotte aan dezelfde receptoren, dus ons lichaam zou mogelijk THC (of CBD - daarover later meer) kunnen gebruiken om homeostatische veranderingen te katalyseren als er niet genoeg endocannabinoïden zijn.

• Misselijkheid

Onderzoekers bestuderen al wel langer de effecten van cannabis op misselijkheid. Deze bevindingen hebben geleid tot de creatie van Dronabinol, een synthetische versie van THC die in Amerika wordt voorgeschreven bij door chemotherapie veroorzaakte misselijkheid. Lopende studies gaan nu dieper in op de rol van fytocannabinoïden bij de preventie van misselijkheid en braken. Daarnaast onderzoekt men hoe dergelijke cannabinoïden het ECS beïnvloeden om dit effect te bewerkstelligen. De moleculen die onder de loep liggen, zijn THC en CBD, en de cannabinoïdezuren THCA en CBDA.

• Hoofdpijn

Hoofdpijn is een veelvoorkomend symptoom van reisziekte. En het komt misschien niet als een verrassing dat het endocannabinoïdesysteem ook bij deze aandoening een rol kan spelen. Onderzoekers onderzoeken momenteel in hoeverre cannabis kan helpen bij het voorkomen en behandelen van hoofdpijn. Sommige data suggereren ook dat hoofdpijn door een tekort aan endocannabinoïden kan ontstaan.

• Angst

Als mensen voelen dat ze misselijk worden, kunnen ze ook angst- en paniekgevoelens ervaren die de situatie alleen maar erger maken. Cannabis kan bij deze gevoelens helpen en de ervaring draaglijker maken. Lopende studies onderzoeken nu de precieze effecten van THC en CBD op angst, en een paar studies met mensen hebben ook al aangetoond dat CBD hersengebieden beïnvloedt die hiermee verband houden.

Kan wiet reisziekte erger maken?

Er is sprake van een zogenaamde 'bifasische dosis-respons' als het om THC gaat. Een kleine hoeveelheid THC kan dus helpen om reisziektesymptomen te beteugelen, terwijl veel hogere doses juist tot maagklachten of 'greening out' kunnen leiden.

Een minderheid van de chronische wietgebruikers kan ook het cannabinoïd-hyperemesissyndroom (CHS) krijgen. Deze aandoening behelst een toxische reactie op THC, en leidt tot non-stop braken, wat soms zelfs tot ziekenhuisopname kan leiden.

CBD en reisziekte

CBD-producten zijn er in allerlei soorten en maten. Vaak worden de effecten van CBD op handen gedragen, en er loopt ook nog steeds veel onderzoek naar het potentieel van CBD bij verschillende aandoeningen, van angst tot acne. Maar kan het ook bij reisziekte helpen?

Maak kennis met FAAH

CBD wordt inmiddels volop bestudeerd met betrekking tot de symptomen van reisziekte en de werking van het ECS. In tegenstelling tot THC bindt CBD zich niet erg sterk aan CB1 en CB2. Het heeft echter wel invloed op enzymen die onze endocannabinoïden afbreken. Het gaat hierbij vooral om één belangrijk enzym.

En dat is vetzuuramidehydrolase (FAAH), een enzym dat een metabolische rol binnen het ECS speelt. Het heeft de taak anandamide af te breken nadat dit molecuul zijn functie heeft vervuld. CBD remt FAAH^[5]. Dit betekent dat het enzym tijdelijk stopt met werken. Door de afbraak van anandamide te onderbreken, verhoogt CBD indirect de niveaus van deze endocannabinoïde. En dat leidt mogelijk tot minder erge klachten in het geval van reisziekte.

Beïnvloeding van FAAH kan ook invloed hebben op hoofdpijn die gepaard gaat met reisziekte. Onderzoekers stellen daarbij dat de remming van FAAH een veelbelovende oplossing^[6] kan zijn bij de behandeling van hoofdpijn.

CBD bindt zich dus niet zozeer aan de primaire ECS-receptoren. Maar, hoewel CB1 en CB2 vaak worden genoemd, bestaat het ECS ook uit andere receptor-types. Zo behoort transient receptor vanilloid 1 (TRPV1), onder onderzoekers bekend als 'CB3', tot het zogenaamde 'uitgebreide endocannabinoïdesysteem'. En TRPV1 kan mogelijk een rol spelen bij het verlichten van reisziekte^[7]. CBD bindt zich aan deze receptor, wat de stof hierbij zeer interessant maakt.

Hoe neem je CBD of wiet bij reisziekte in?

Er zijn allerlei manieren om CBD of wiet bij reisziekte te gebruiken. De meest voorkomende producten zijn:

Als je last hebt van reisziekte, kun je vlak voordat je op reis gaat een CBD- of THC-product nemen en kijken of het helpt. Houd er wel rekening mee dat de snelheid waarmee het effect opkomt per product verschilt. Orale producten (producten om door te slikken), zoals capsules, hebben bijvoorbeeld een goede dertig minuten nodig om in te werken. Ze zijn daarmee meer preventief van aard.

Het nemen van olie onder de tong (sublinguaal) of het vapen van toppen werkt daarentegen meteen. Deze producten zijn dan ook handig wanneer je je al slecht begint te voelen.

Beste wietsoorten bij reisziekte

Je kunt echter ook je eigen wiet kweken. Omdat THC en CBD het ECS op verschillende manieren beïnvloeden, zijn soorten die hoge niveaus van beide bevatten waarschijnlijk de beste optie. Deze cultivars omvatten:

• Royal Highness: bevat een hoog CBD-gehalte, een THC-gehalte van 14% en aardse en fruitige terpenen.
• Royal Medic: biedt naast flinke opbrengsten goede niveaus van zowel THC als CBD.
• Medical Mass: geniet van THC en CBD en van de smaken van snoep en fruit.

Medicijnen of wiet: wat moet je bij reisziekte kiezen?

Dat hangt ervan af. Conventionele pillen tegen reisziekte en wiet hebben op iedereen een ander effect. Sommige mensen reageren buitengewoon goed op medicijnen als scopolamine, terwijl anderen daarmee juist bijwerkingen ervaren. En hoewel bepaalde personen wiet erg prettig vinden, voelen anderen daarmee wellicht helemaal geen reactie. Naarmate het onderzoek vordert, kunnen we misschien ook wel andere cannabinoïden, terpenen en fytochemische mengsels verwachten die effectiever zijn dan de momenteel beschikbare middelen. We zullen geduld moeten hebben!